سؤال اوّل: مارها و عقرب‌ها در جهنّم مأمور عذاب چه طایفه‌ای هستند؟
مامور غذاب چند گروه هستند:
1- بخیل 2- بد اخلاق 3- آزار دهنده‌ی مردم 4-كسی كه خمس و زكات مال را ندهد.
5-تارك الصَّلاة 6- شراب خوار 7-كسی‌كه عاق والدین شده است 8-كسی كه در مسجد از دنیا سخن می‌گوید.
ـ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
مارهایی هستند در جهنّم به بزرگی شتر! وقتی که مجرمی را نیش می‌زنند، تا چهل سال درد آن سـاكت نمی‌شود.
این مارها برای كسانی هستند كه در دنیا بخیل، بداخلاق واذیّت كننده‌ی مردم بوده‌اند.(1)
ـ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند:
اگر خداوند به كسی مال و ثروت بدهد امّا او حقوق واجب (زكات و خمس) را نپرداخته باشد، همان مال را به صورت ماری
درمی‌آورد و به گردن او می‌اندازد. مار دایم او را نیش می‌زند و می‌گوید: من مال ذخیره شده‌ی تو هستم كه در دنیا حقوق
واجب آن را نپرداختی و انفاق ننمودی.(2)
ـ پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند:
در قیامت مـاری بسیار بزرگ ... بـه نـام "جریـش" سـر خود را از جهنّم بیرون می‌آورد و با صدای بلند فریاد می‌زند:
اَلجوُع! اَلجوُع! اَینَ اَهلی؟ اَینَ اهلی؟
گرسنه‌ام! گرسنه‌ام! اهل من كجایند؟
جبرئیل می‌گوید: غذای تو چیست؟
در جواب می‌گوید:
1)کسی که نمازش را ترک کرده است.
2)كسی كه زكات مال را نپرداخته است.
3) شراب خواران
4) كسانی كه عاق والدین شده‌اند.
5) كسی كه در مسجد به كلام دنیا تكلّم نماید. (در مسجد كه محلّ عبادت است، به امور دنیایی بپردازد.
این پنج گروه را، مانند مرغی كه دانه از زمین جمع می‌كند، می‌بلعد و به آتش می‌برد.(3)
ـ مشابه همین روایت، روایتی است كه عقربی بزرگ از جهنّم می‌آید و می‌گوید:
چه كسانی با خداوند و رسولش جنگ داشتند؟
به آن عقرب می‌گویند: چه كسانی را می‌خواهی؟
او همان پنج گروه مذکور را می‌گوید، با این تفاوت كه در این روایت به جای عاقّ والدین، رباخوار آمده است.(4)
بزرگ‌ترین و دردآورترین عذاب اهل دوزخ، قهر الهی است؛ یعنی محرومیّت از شناخت پروردگار و دوری از او و حرف نزدن
خداوند با آن‌هاست.
سؤال دوّم:جهنّم زندان جمعی است یا فردی؟
بستگی به نوع گناه و جرم دارد از بعضی آیات جمعی بودن استفاده می‌شود:
« كُلَّمَا دَخَلَتْ اُمَّةٌ لَعَنَتْ اُخْتَها حَتَّی اِذَا ادَّارَكوُا فیِهَا جَمیِعاً قَالَتْ اُخْراهُمْ لِاُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلآءِ اَضَلُّونَا فَأتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ... »
قوم دیگر را لعن کنند تا آن‌گاه که همه را آتش دوزخ فراگیرد و آن‌گاه زمـره‌ی آخرین با فرقه‌ی اوّل گویند: خدایا! اینان ما را
گمراه کردند پس عذابشان را در آتش افزون و شدیدتر و مضاعف گردان!(5)
ـ از بعضی آیات فردی بودن و تنگی جا استفاده می‌شود:
« وَ اِذا اُلْقوُا مِنْهَا مَكَاناً ضَیِّقاً مُقَرَّنینَ دَعَوْا هُنَالِكَ ثُبُوراً»؛و چون كافران را در زنجیر بسته، به مكان تنگی از جهنّم
درافكندند، در آن حال همه فریاد واویلا از دل بر كشند.(6)
سؤال سوّم:بزرگ‌ترین عذاب دوزخ چیست؟
بزرگ‌ترین و دردآورترین عذاب اهل دوزخ، قهر الهی است؛ یعنی محرومیّت از شناخت پروردگار و دوری از او و حرف نزدن خداوند با آن‌هاست.
« كَلاَّ اِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ»؛چنین نیست كه می‌پندارند، ایشان از معرفت و شناخت پروردگار محرومند.(7)
ـ امیرالمؤمنین (علیه السّلام) در دعای كمیل می‌فرمایند:
« وَهَبْنیِ صَبَرتُ عَلیَ عَذابِك فَكَیفَ اَصبِرُ عَلیَ فِرَاقِك»؛و اگر بتوانم بر عذاب تو صبرکنم، چگونه شکیبایی کنم بر فراق و دوری از تو؟
سؤال چهارم:آیا مؤمنان هم دچار عذاب می‌شوند و از جهنّم می‌گذرند؟
بلی! مؤمنان هم از دوزخ می‌گذرند امّا این عبور با شرایط ویژه‌ای، با سرعت و بدون ناراحتی، انجام می‌شود.
ـ قرآن كریم می‌فرماید:
»وَ اِنْ مِنْكُمْ اِلاَّ وارِدُهَا كَانَ عَلیَ رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِیاًّ »؛هیچ یك از شما باقی نمی‌ماند، مگر آن كه به دوزخ وارد شود.(8)
ـ در آیه ی بعدی می‌فرماید:
ثُمَّ نُنَجِّی الَّذیِنَ اَتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظََّالِمیِنَ فِیهَا جِثِیاًّ
پس از ورود همه در دوزخ، افرادی را كه خداترس و باتقوی بوده اند، از جهنّم نجات خواهیم داد و ستم گران را فروگذاردیم تا
در آتش بر زانو درافتند.(9)
ـ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند:
هیچ نیكوكار و بدكرداری نیست مگر این كه داخل جهنّم می‌شود امّا آتش جهنّم در برابر مؤمنان سرد و سالم خواهد بود
همان‌گونه كه در برابر ابراهیم u سرد و سلامت بود.
سپس خداوند پرهیزكاران را از آتش رهایی می‌بخشد امّا ظالمان را در آن ذلیلانه رها می‌كند.(10)
سؤال پنجم:چرا مؤمنین از دوزخ می‌گذرند؟
به دو دلیل مؤمنین و اهل تقوی نیز از دوزخ عبور می‌کنند.
1)مشاهده عذاب اهل دوزخ موجب شكرگزاری و قدردانی بیشتر از نعمت‌های الهی در بهشت خواهد شد.
البته مؤمنین درحالی كه آتش برایشان سرد و سلامت است، با سرعت بسیار زیادی از جهنّم عبور می‌كنند.
2) عبور بهشتیان از دوزخ، برای جهنّمیان نیز عذاب و موجب حسرت بیشتر ایشان می‌شود.
سؤال ششم:آیا مؤمنینی كه مرتكب گناه كبیره شده‌اند، در دوزخ جاویدان هستند؟
ـ در سوره‌ی مباركه‌ی نساء، آیه‌ی چهل و هشتم معروف است به آیه‌ی امیدواری. در این آیـه می‌فرماید:
گناه كاران بعد از گناه، همه‌ی پل‌های پشت سر را خراب نكنند و راه توبه را برای خود باز بگذارند.
اِنَّ اللهَ لاَیَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دوُنَ ذَلِكَ لِمَن یَشَآءُ...
خداوند هركس را كه شریك بیاورد، نخواهد بخشید، غیر از مشرك هركس را كه بخواهد می‌بخشد.(11)
سؤال هفتم:چرا جبران خطاها و بازگشت به دنیا، محال است؟
جهت تقریب ذهن مثالی می‌زنم: نوزاد كه به دنیا آمد، دیگر نمی‌تواند به رحم مادر برگردد. حال فرقی نمی‌کند که بچّه
كامل و سالم به دنیا آمده باشد یا ناقص. مرگ هم تولّد ثانوی انسان و انتقال از این دنیا به دنیای دیگر میباشد. علاوه بر آن كه
انسان بارها مورد هشدار انبیا، علما و بزرگان دین قرارگرفته، امّا یا بی‌توجّه بوده و یا فراموش می‌كند.
در تنگنا و مریضی به خدا روی می‌آوریم و بعد از رفع بلا، خداوند را فراموش می‌كنیم. لذا حتّی اگر به دنیا هم باز می‌گشت، باز
همان اعمال را تكرار می‌کرد.
سؤال هشتم:نگهبانان دوزخ چه تعداد هستند؟
طبق آیه‌ی شریفه‌ی قرآن در سوره‌ی مدّثّر تعداد آن‌ها 19 نفر میباشد و بسیاری از مفسّرین گفته‌اند: منظور از 19 نفر، 19 گروه است.
سَاُصْلِیهِ سَقَرَ. وَ مَآ اَدْراکَ مَاسَقَرُ . لاَتُبْقیِ وَ لاَتَذَرُ . لَوَّاحَةٌ لِلْبَشَرِ. عَلَیْهَا تِسْعَةَ عَـشـَرَ. وَمـَا جَـعـَلْـنـآ أصْـحـَابَ الـنَّـارِ إِلـاَّ مَلآ ئِکَةً وَ...
ما این منكر را به سقر می‌اندازیم و تو چه می‌دانی كه دوزخ كجاست؟ و چیست؟
باقی نمی‌گذارد و محو می‌كند بر آدمیان رو می‌نمایاند. بر آتش 19 تن موكّلند و ما خازنان دوزخ را غیر از ملائكه قرار ندادیم.(12)
سؤال نهم:آیا بدن ضعیف انسان، طاقت این نوع عذاب‌ها را دارد؟
اگرچه بدن انسان در قیامت همین بدن جسمانی دنیایی است، ولی به قدرت خداوند طوری در آخرت سخت و محكم می‌شود
كه با بدن دنیایی قابل مقایسه نیست.
بدن اخروی در لطافت و غلظت، تابع لطافت و غلظت نفسی است كه به آن تعلق دارد؛ یعنی دل مؤمن در نهایت
لطافت و نرمی و زیبایی و نفس و دل كافر، در نهایت سختی و غلظت است؛ چراكه در مقابل حق خاضع نبوده
است. پس در آخرت هم بدنش مثل نفسش در نهایت سختی و غلظت خواهد بود.
سؤال دهم:علّت اصلی ورود به جهنّم چیست؟
علّت اصلی ورود به جهنّم، تبعیّت از شیطان است. امّا این پیروی اجباری نیست و انسان مخلص از وسوسه‌های شیطان خود را
حفظ می‌كند.
ـ قرآن كریم می‌فرماید:
« اِنَّ عِبَادیِ لَیْسَ لَكَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ اِلاَّ مَنِ اتَّبْعَكَ مِنَ الْغَاویِنَ»؛هرگز تو را بر بندگان با اخلاص من غلبه نخواهد بود و
اقتدار تو بر افراد نادان و گمراهی است كه پیرو تو می‌شوند.(13)
منبع : سایت حجت الاسلام محمدرضا حاتمی پوری کرمانی
پی نوشت ها:
1- میزان الحکمه، ج2، باب جهنّم.
2- محجة البیضاء، ج 8.
3- المواعظ العددیه، باب 5، ص156.
4- همان مدرك، فصل پنج گانه.
5- سوره‌ی مبارکه‌ی اعراف، آیه‌ی شریفه‌ی 38.
6- سوره‌ی مبارکه‌ی فرقان، آیه‌ی شریفه‌ی 13.
7- سوره‌ی مبارکه‌ی مطّففین، آیه‌ی شریفه‌ی 15.
8- سوره‌ی مبارکه‌ی مریم، آیه‌ی شریفه‌ی 71.
9- همان سوره‌ی مبارکه، آیه‌ی شریفه‌ی 72.
10- تفسیرنورالثقلین، ج3، ص353.
11- سوره‌ی مبارکه‌ی نساء، آیه‌ی شریفه‌ی 48.
12- سوره‌ی مبارکه‌ی مدّثر، آیات شریفه‌ی 26 الی 31.
13- سوره‌ی مبارکه‌ی حجر، آیه‌ی شریفه‌ی 42.
نظر خود را اضافه کنید.