دوران کوتاه امامت حضرت امام جواد (ع) ومحدودیت شدید وی از سوی دستگاه حکومتی وقت ،هرگزمانع آن نشد که حضرت در کنار نشر و تبلیغ مکتب تشیع با شیوه های گوناگون ،در جو اختناق وحصارها و نیروهای امنیتی بنی عباس به تربیت شاگردان ویاران خویش نپردازد.
پاسخ گویی به هزار مسئله در یک جلسه ونیز نشست و پرسش و پاسخ حضرت با حضور هشتاد تن از بزرگان وعالمان تشیع ،بیانگر آن است که در این عصر کمتر عالم ومحدث بزرگ شیعی یافت می شود که محضر پر فیض این امام همام را درک نکرده باشد.
وجود شخصیتها وراویان بزرگ تشیع چون عبدالعظیم حسنی،محمد ابن ابی عمیر،زکریابن آدم،فضل ابن شاذان و. نشان از استمرار حرکت علمی حضرت امام جواد(ع) در عصر پرآشوب خود دارد .
عبدالحسین شبستری در کتاب سبل الرشاد نام ۱۹۲ تن از یاران ، شاگردان وراویان امام جواد(ع) را با ذکر منبع وماخذ بیان می کند. این شخصیتها اعم از ممدوحین ومذمومین،عبارتند از :
ابراهیم بن داود یعقوبی
ابراهیم بن شیبه کاشانی.اصفهانی،اسدی
ابراهیم بن عبد الحمید صنعانی
ابراهیم بن محمد همدانی
ابراهیم بن ابی محمود خراسانی
ابراهیم بن مهرویه
ابراهیم بن مهزیار اهوازی
ابراهیم بن هاشم بن خلیل کوفی قمی
ابراهیم بن ابی بلادیحیی بن سلیم ( سلیمان سلمی کوفی - مولی بنی عبدالله بن غطفان،ابویحیی-ابواسماعیل)
ابراهیم بن عقبه
احکم یا احلم بن بشار مروزی خراسانی
احمد بن اسحاق ابن عبدالله بن سعد بن مالک بن احوص اشعری قمی(ابو علی)
احمد بن حماد مروزی
احمد بن ابی خالد
احمد بن ابی خلف
احمد ابن عبدالله بن عیسی بن مصقله بن سعد اشعری قمی
احمد بن عبدالله کوفی (کرخی)
احمد بن محمد بن بندار،مولی ربیع اقرع
احمد بن ابی عبدالله محمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی کوفی ،قمی یا برقی(ابوجعفر)
احمد بن محمد بن عبدالله اشعری قمی
احمد بن محمد بن عمرو بن ابی نصر زید کوفی ،مولی سکون (سکونی)مشهور به بزنطی (ابو علی یا ابو جعفر)
احمد بن محمد بن عیسی بن عبدالله بن سعد بن مالک بن احوص بن سایب بن مالک اشعری قمی (ابو جعفر یا ابو علی)
ادریس قمی (ابوالقاسم)
اسحاق بن ابراهیم حضینی یا حصینی (اسحاق بن محمد بن ابراهیم)
اسحاق بن ابراهیم بن هاشم قمی
اسحاق انباری
اسحاق بن محمد بن احمد بن ابان بن مرار بن عبدالله بن حارث نخعی بصری (احمر ابو یعقوب)
اسماعیل بن مهران بن محمد بن ابی نصر زید بن محمد بن ابی نصر سکونی کوفی(ابو یعقوب)
امیه بن علی قیسی یا قبسی یا قتیبی شامی (ابو محمد)
ایوب بن نوح بن دراج کوفی نخعی (ابو الحسن)
بکر بن احمد بن ابراهیم بن زیاد بن موسی بن مالک بن یزید عصری یا قصری (ابو محمد)
بکر بن صالح رازی
بندار مولی ادریس
ابو تمامه یا ابو ثمامه
ابو جعفر بصری
جعفر جوهری
جعفر بن داود یعقوبی
جعفر بن محمد صوفی
جعفر بن محمد هاشمی صیرفی
جعفر بن محمد بن یونس احول صیرفی بجلی
جعفر بن یحیی بن سعد یا سعید احول
حسن بن راشد بن علی بغدادی ،مولی آل مهلب (ابو علی)
حسن بن سعید بن حماد بن سعید بن مهران کوفی اهوازی (ابو محمد )
حسن و یا حسین بن عباس بن حریش یا حریس رازی(ابوالحسن،ابو علی.ابو محمد)
حسن بن عباس بن خراش
حسن بن علی بن ابی عثمان ،عبدالواحد بن حبیب کوفی ملقب به سجاده
حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سراد یا زرادبجلی کوفی(ابو علی)
حسن بن محمد جوانی بن عبدالله اعرج بن حسین الاصغر بن علی سجاد بن امام حسین(ع) شهید هاشمی علوی( ابو محمد)
حسین و یا حسن، بن بشار یا یسارمداینی ویا واسطی(مولی زیاد)
حسین بن داود یعقوبی
حسین بن سعید بن حماد بن سعید بن مهران کوفی اهوازی (ابو محمد)
حسین بن سهل بن نوح
حسین بن علی قمی
حسین ویا حسن ،بن محمد اشعری قمی
حسین ویا حسن ،بن مسلم یا اسلم یا اسد
حصین بن ابی حصین
ابو حصین ویا ابوحسن بن ،حصین خضینی یا حصینی اهوازی
حفص جوهری (ابو عبدا�)
حماد بن عیسی صواف
حمران بن ابراهیم خضینی اهوازی کوفی
همدان بن اسحاق دسوائی یا دیوانی
حمزه بن یعلی اشعری قمی(ابو یعلی)
خلف بن سلمه بصری
خلف صیرفی
خیران بن اسحاق زاکانی یا راکانی ،قراتیسی ویا اسباطی
داود بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابی الطالب قریشی هاشمی جعفری بغدادی(ابوهاشم)
داود بن مافنه صرمی کوفی (ابو سلیمان)
داود بم مهزیار
دعبل بن علی بن رزین بن عثمان بن عبدالرحمن بن عبدالله بن بدیل بن ورقاع خزائی مضری کوفی (ابو علی یا ابو جعفر)
ریان بن شبیب
زکریا بن آدم بن عبدا� بن سعد اشعری قمی (ابو یحیی)
زهرا ام احمد بن حسین بغدادی
زینب بنت محمد بن یحیی
ابو ساره
سعد بن سعد احوص بن مالک اشعری قمی
سعید بن جناح ازدیکوفی بغدادی
ابو سکینه کوفی
سهل بن زیاد آدمی رازی (ابو سعید)
ابوالفضل شاذان بن خلیل نیشابوری
شاذویه بن حسین بن داود قمی
صالح بن محمد بن سهل
صالح بن محمد همدانی
صالح بن ابی حماد مسلمه ویا سلمه ویا زادبه ویا زادویه رازی(ابوالخیر)
صفوان بن یحیی بوجلی کوفی بیاع سابری (ابو محمد)
عباس بن عمر همدانی
عباس بن معروف اشعری قمی (ابوالفضل)
عبدالجبار بن مبارک ویا علی نهاوندی
عبدالرحمن بن ابی نجران ،عمر بن مسلم تمیمی کوفی (ابوالفضل)
عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن امام حسن مجتبی (ع) هاشمی حسنی علوی معروف به عبدالعظیم حسنی(ابو قاسم)
عبدالله بن خداش بصری مهری (ابو خداش)
ابو عبدالله خراسانی
عبدالله بن رزین
عبدالله بن سنان
عبدالله بن صلت تیمی قمی (ابو الطالب)
عبدالله بن محمد بن حصین و یا حضین حضینی و یا حصینی ویا حصیبی،عبدی اهوازی
عبدالله بن محمد بن حماد رازی
عبدالله بن محمد بن سهل بن داود
عبدالله بن موسی کاظم بن جعفر صادق بن محمد باقر بن علی زین العابدین بن
امام حسین (علیهم السلام)شهید هاشمی علوی
عبدالله بن محمد رازی
عثمان بن سعید عمری و یا عمروی ،سمان ویا زیات اسدی(ابو عمرو)
عثمان بن عیسی عامری کلابی رواسی کوفی (ابو عمرو)
علی بن اسباط بن سالم کندی کوفی بیاع الزطی(ابوالحسن)
علی بن بلال بغدادی (ابوالحسن)
ابو علی بن بلال
علی بن جعفر صادق بن محد باقر بن علی سجاد بن حسین سبط بن امام امیرالمومنین علی بن ابی الطالب قریشی هاشمی علوی مدنی مشهور به عریضی
علی بن حدید بن حکیم ازدی کوفی مداینی ساباطی
علی بن حسان واسطی قصیر ابوالحسین معروف به منمس
علی بن حسین و یا حسن بن علی بن عمران بن امام علی سجاد هاشمی ،ابوالحسن
ملقب به عسکری
علی بن حکم بن زبیر نخعی کوفی انباری (ابوالحسین)
علی بن عاصم کوفی
علی بن عبدالله قمی عطار (ابوالحسن)
علی بن عبدالله مداینی
علی بن عبدالملک قمی
علی بن محمد بن سلیمان نوفلی و یا علی بن سلیمان نوفلی
علی بن محمد بن علی علوی حسنی
علی بن محمد قلانسی
علی بن محمد بن هارون بن حسن بن محبوب
علی بن مهزیار دورقی اهوازی
علی بن میسر ویا میسره بصری
علی بن نصر ناب
علی بن یحیی ابوالحسین یا ابوالحسن
عمر بن توبه صنعانی (ابو یحیی)
ابو عمر یا عمرو حذا
عمران بن محمد بن عمران بن عبدالله بن سعد اشعری قمی
عیسی بن جعفر بن عیسی
علی بن مستفاد بجلی (ابو موسی)
ابوالفضل خراسانی
قاسم بن حسین بزنتی
قاسم صیغل
قاسم بن عبد الرحمن
محمدبن ابراهیم حضینی اهوازی
محمدبن احمدبن حمادمحمودی مروزی
محمدبن اسماعیل بن بزیع کوفی عباسی،معروف بهابن بزیع
محمدبن اسماعیل رازی
محمدبن حسن بن ابی خالد قمی اشعری،معروف به شنبوله یا شینوله ویاسنبوله
محمدبن حسن بن شمون تصری بغدادی ،،ابوجعفر یا ابوالحسن،
محمدبن حسن بن عمار
محمد بن حسن بن محبوب
محمد بن حسن واسطی
محمدحسین بن ابی خطاب زید همدانی کوفی زیات
محمد بن حمزه
محمد بن خالد بن عبدالرحمان بن علی برقی قمی ، مولی ابی موسی اشعری و یا مولی جریر بن عبدالله
محمد بن خزیمه
محمد بن رجاء ارجانی خیاط یا حناط
محمد بن ریان بن صلط اشعری قمی
محمد بن سالم بن عبد الحمید کوفی
محمد بن سلیمان
محمد بن سنان زاهری خزاعی کوفی ( ابو جعفر )
محمد بن سهل بن یسع بن عبدالله بن سعد بن مالک بن احوص اشعری قمی
محمد بن عبد الجبار بن ابی صهبان قمی
محمد بن عبدالله بن مهران کرخی
محمدبن عبده ابوبشر
محمدبن علی هاشمی
محمدبن عمرساباطی
محمدبن عیسی بن عبدالله سعد بن مالک بن احوص اشعری قمی
محمدبن عیسی بن عبیدبن یقطین بن موسی عبیدی ،یقطینی اسدی خزیمی یونسی بغدادی
محمدبن فرج رخجی
محمدبن فضیل ویا فضل بن کثیرازدی کوفی صیرفی مشهوربه ازرق ابوجعفر
محمدبنابی قریش
محمدبن ابی نصر
محمد بن نصر ناب
محمدبن نصیرفهری نمیری بصری
محمد بن نصیر مهری ، نمیری ، بصری
محمد بن نوح رحجی
محمد بن ولید خزار ،کرمانی
محمد بن ابی یزید (و یا ) ابن ابی زید قمی رازی
محمد بن یونس ابن عبدالرحمن
مختار بن زیاد عبدی بصری
مروک بن عبید بن سالم بن ابی حفصه زیاد عجلی
ابو مساور
مصدق بن صدقه مداینی (و یا ) کوفی
معاویه بن حکیم بن معاویه عمار ( و یا ) علویه بن معاویه دهنی بجلی کوفی
قابوسی
منصور بن عباس رازی بغدادی ابوالحسین ( ویا ) ابوالحسن
ابن مهران
موسی بن داود منقری
موسی بن داود یعقوبی
عبدالله بن عبدالملک بن هشام
موسی بن عبدالملک
موسی بن عمر بن بزیع کوفی (مولی المنصور)
موسی بن قاسم بن معاوی بن وهب بجلی کوفی ملقب به مجلی ( ابو عبدالله )
موسی بن مختار بن یزید عنسی
نصر (ویا ) نصیر خادم
نوح بن شعیب (ویا) صالح بغدادی
هارون بن حسن بن محبوب بن وهب ابن جعفر بن بجلی
والد خیرانی
یحیی بن اکثم بن محمد بن قطن بن سمعان تمیمی اسیدی خراسانی مروزی بغدادی
یحیی بن ابی عمران (ویا) عمران همدانی
یزداد
یعقوب بن اسحاق سکیت بن یوسف دورقی اهوازی بغدادی ( ابو یوسف ) معروف به ابن سکیت
یعقوب بن حماد سلمی انباری بغدادی ، معروف به کاتب ، ابو یوسف
------------------------
منبع : شبکه اطلاع رسانی امام جواد