پاسخ :

قبل از پرداختن به جواب سوال مطالبي كه در قرآن مجيد در رابطه با جن و خصوصيات اين موجود بيان شده بطور اجمالي بيان مي‌شود و بعد به پاسخ از سوال مي‌پردازيم. قرآن مجيد در آيات مختلف ويژگي‌هائي براي اين موجود نامحسوس ذكر كرده.

1. قبل از نوع انسان خلق شده‌اند 2. از آتش به وجود آمده‌اند بر خلاف انسان كه از خاك آفريده شده در قرآن دارد جن را پيش از آن از آتش گرم و سوزان خلق كرده‌ايم[1] 3. جن هم همانند انسان زندگي و مرگ و قيامت دارد[2] آنها كساني هستند كه فرمان عذاب دربارة آنان همراه اقوام (كافري) كه پيش از آنان از جن و انس بودند مسلم شده چرا كه همگي زيانكار بودند. 4. مثل اكثر موجودات نر و ماده و ازدواج و توالد و تكاثر دارند. و اين كه مرداني از بشر به مرداني از جن پناه مي‌‌‌بردند و آنها سبب افزايش گمراهي و طغيانشان مي‌شدند[3]
5. همچون انسان‌ها داراي شعور و اراده هستند و علاوه بر اينها كارهايي سريع و اعمالي شاقه را مي‌توانند انجام دهند كه از نوع بشر ساخته نيست چنانكه در قصه و جريان حضرت سليمان واين كه جن مسخر آن حضرت بودند و در قصه شهر سبا بيان شده است.
6. داراي مومن و كافر هستند و همانند انسان صالح و فاسد داند. من جن وانس را خلق نكردم مگر براي اين‌كه مرا عبادت نمايند[4]. ما قرآن عجيبي شنيده‌ايم كه براه راست هدايت مي‌كند پس ما به آن ايمان آورديم[5] گروهي از ما مسلمان و گروهي ظالمند[6]
اما جواب از سوال پرسشگر محترم از آيات سورة جن كه در بعضي از ايمان آوردن آنها به پيغمبر اسلام و خضوع در برابر قرآن مجيد و ايمان و اعتقاد آنها بر معاد و وجود گروهي مومن و كافر در بين آنها استفاده مي‌شود كه اين موجودات نامحسوس پيغمبر جداگانه‌اي غير از پيغمبر اسلام ندارند و به آئين حيات بخش اسلام معتقد و پايبند مي‌باشند مخصوصاً با توجه به شأن نزولي كه براي آيات ذكر شده كه در يكي از آنها دارد ابن عباس مي‌گويد پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ مشغول نماز صبح بوده و در آن تلاوت قرآن مي‌كرده گروهي از جن درصدد تحقيق از علّت قطع اخبار آسمانها از خود بودند صداي تلاوت قرآن پيامبر را شنيدند و گفتند: «علت قطع اخبار آسمان از ما همين است، به سوي قوم خود بازگشتند و آنها را به سوي اسلام دعوت كردند[7].» از اين كه قرآن نقل مي‌نمايد مي‌گويد: «آنها گفتند اين قرآن همگان را به راه راست هدايت مي‌كند و لذا ما به آن ايمان آورديم و هرگز احدي را شريك پروردگارمان قرار نمي‌دهيم» اين جمله از ايمان جنيان به قرآن و تصديق آن و ايمان به قرآن همان ايمان به خدائي است كه قرآن را فرو فرستاده و ما اكنون اعتراف مي‌كنيم كه سفيهان ما سخن ناروا و دور از حق دربارة خدا مي‌گفتند كه عده‌اي از مفسران فرمودند كه مراد ابليس است كه بعد از مخالفت فرمان خدا نسبتهاي ناروائي به ساحت مقدس او داده و حتي به دستور پروردگار و دائر بر سجده به آدم اعتراض كرده و آن را دور از حكمت شمرد و خود را برتر از آدم پنداشت[8] علامة طباطبائي در بحث روائي مي‌فرمايد: بيعت جنييان به پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ كه نماز و روزه و ساير واجبات را بجاي آوردند مطلبي است كه خداي متعال آن را تصديق فرموده آنجا كه در اوائل سوره فرموده ايمان آورديم اما عبادت جنيّان مخصوصاً زكاتشان و جهاد آنها چه نحواست براي ما مجهول است[9]
علامة طباطبائي در ذيل آية شريفه 31 سورة‌ احقاف كه اجنه (گفتند اي قوم ما كتابي را شنيديم كه بعد از موسي نازل شده، هماهنگ با نشانه‌هاي كتابهاي پيش از آن، كه به سوي حق و راه راست هدايت مي‌‌كند) مي‌فرمايند: از آيه شريفه استفاده مي‌شود كه جنة به حضرت موسي ايمان آورده بودند و كتابش را پذيرفته بودند و هم چنين از تفاسير ديگر مخصوصاً نمونه استفاده مي‌شود كه جنيان به كتابهاي پيش مخصوصاً حضرت موسي ايمان داشتند و در جستجوي حق بودند اما باقي ماند قبل از خلقت انسان و حضرت آدم كه در نهج‌البلاغه خطبه تاصه دارد. شيطان 6 هزار سال عبادت كرده در ميان ملائكه بوده كيفيت عبادتش و مكلف بودنش مسلم است، امّا به دين چه كسي عمل مي‌كرده، آن اشكال هم به اين صورت قابل حل است (طبق روايتي) قبل از آدم انسانهائي بوده‌اند و مكلف به تكليفي اگر چه ما نمي‌دانيم چگونه بوده و بگوئيم شيطان و جن هم همانند انسانهاي قبل از آدم مكلف به تكليفي بوده‌اند اگر چه كيفيت تكليف بر ما مجهول است و روشن نيست. اجمالاً كيفيت جن و شيطان (كه هر دو از يك تيره مي‌باشند) قبل از آدم چگونه بوده بر ما معلوم نيست چنانكه اگر انسانهائي قبل از آدم باشند تكليفشان بر ما مجهول است كه از بعضي روايات استفاده مي‌شود انسانهايي قبل از حضرت آدم بوده‌اند و از ائمه هم‌چنين روايتي نقل شده است.
(پس مي‌توان ادعا كرد موجودات نامرئي هم همانند انسانها عمل مي‌كردند و مكلف به تكليف آنها بودند (اگر چه كيفيت آن بر ما مجهول است)
كتابهاي قابل مراجعه:
1. تفسير وزين الميزان، جلد 20، سورة مباركه جن.
2. تفسير نمونه جلد25، سورة جن.
3. دانستنهائي دربارة جن، ابو علي خدا كرمي قم انتشارات روحاني 1380.[1] . سورة حجر آيه27.
[2] . سورة احقاف، آيه18.
[3] . سورة جن، آيه6.
[4] . سورة ذاريات آيه 56.
[5] . سورة جن آيات1ـ2.
[6] . آيه14،‌سورة جن.
[7] . تفسير نمونه ناشر دارلكتب الاسلامية چابخانه مدرسه اميرالمومنين چاپ هفدهم 1379، جلد25، ص106، سورة‌ جن
[8] . همان ص106.
[9] . علامة‌ طباطبائي ترجمه الميزان محمد باقر موسوي همداني، قم، انتشارات جامعه مدرسين جلد20، ص74.