چنين حديثي در اصول كافي ذكر شده است.(1)
اوّلاً بايد توجه داشت كه حضرت آدم(ع) پايه‏گذار حرص نيست، بلكه حرص و اوصاف ديگر خوب و بد، مربوط به ماهيت انسان است؛ زيرا او موجودي است زميني و مادي و داراي آزادي. اختيار چنين موجودي (كه تكامل و انحطاطش در گرو انتخاب خودش است) لازمه هستي‏اش اين است كه در نهادش گرايش‏هاي مثبت و منفي وجود داشته باشد تا با استفاده از آزادي و اختيار خويش يكي از دو راه سعادت يا شقاوت را انتخاب نمايد. حرص نيز يكي از اوصاف رذيله‏اي است كه منشأش نفس انساني است.
ثانياً درست است كه حرص از ريشه‏هاي كفر شمرده شده است، ولي بدان معني نيست كه حرص همواره منجر به كفر و انكار گردد، بلكه بدين معني است كه حرص مي‏تواند از عوامل كفر باشد. از اين رو مرحوم علامه مجلسي در شرح حديث مورد بحث فرموده: گويا مراد از ريشه‏هاي كفر گناهاني است كه گاهي موجب كفر شود، نه هميشه، و كفر نيز معاني بسيار دارد، مانند انكار خداوند و عناد و لجاج نسبت به صفات خدا، نيز مانند انكار پيامبران و انكار تعليمات آنان، و مانند نافرماني خدا، و ناسپاسي نعمت‏هاي خدا، تا برسد به‏ترك اولي. پس حرص گاهي سبب ترك اولي و گاهي موجب گناه صغيره يا كبيره مي‏شود تا برسد به شرك و انكار خدا. حرص حضرت آدم(ع) موجب ترك اولاي او شد، ولي در فرزندانش تكامل پيدا كرد تا به كفر و انكار خدا رسيد.(1)
بنابراين پايه گذار حرص حضرت آدم()ع) نبود، بلكه ريشه حرص مانند ساير اوصاف در نفس انسان است. از طرفي حرص حضرت آدم(ع) موجب ترك اولي شد، نه سبب كفر. از سوي ديگر كفر معاني بسيار دارد كه از ترك اولي تا شرك را شامل مي‏شود. در حديث شريف كفر در معناي وسيع به كار رفته و مراد اين است كه يكي از اوصاف زشتي كه منجر به ترك اولي يا منتهي به معصيت و انكار خدا مي‏گردد، حرص است، نه اين كه حرص حتماً به كفر منتهي مي‏شود.
پي نوشت‏ها:
1. بحارالانوار، ج 69، ص 104.