حجاب، قانون اجتماعي هرحكم فقهي و حقوقي داراي مباني است كه از منابع آن گرفته شده است. بايد توجه داشت كه احكام فقهي و حقوقي اسلام، افزون بر اين كه داراي مباني وحياني از منابع كتاب و سنت است، همچنين داراي مباني عقلاني و در بيشتر موارد مباني عقلايي است. اين بدان معناست كه احكام فقهي و حقوقي اسلام، داراي مباني چند وجهي است.

براساس اين روح حاكم برقوانين و احكام اسلامي است كه گفته مي شود احكام آن مطابق فطرت انساني است. بنابر اين، هر آنچه با فطرت و مستقلات عقلاني در تضاد باشد، مي بايست درباره آن شك كرد.

هماهنگي احكام اسلام با مستقلات عقلاني

نكته ديگري كه بايد بدان توجه داشت، اين است كه احكام و قوانين اسلامي، با مستقلات عقلاني ارتباط تنگاتنگي دارد. از اين رو، هر آنچه عقل آن را زشت و قبيح مي شمارد و به عنوان نبايدهاي اخلاقي از آن ياد مي كند يا نيك و حسن مي داند و به عنوان بايدهاي اخلاقي بر آن تاكيد مي كند به عنوان قانون، امضا و تاييد شده است.
در روايات بسياري كه در اصول كافي نيز نقل شده بر هماهنگي و همراهي عقل و دين وحيا تاكيد شده و اينكه اين سه گانه از هم جدايي ندارد و هر جا يكي يافت شد آن دو ديگري هم در كنار آن است. حيا به معناي شرم و آزرم است كه انسان نسبت به زشتي ها و بدي ها از خود به نمايش مي گذارد و نابهنجاري ها را ناپسند داشته و از آن پرهيز مي كند. اين حكم فطرت و عقل را دين در قالب حجاب، قانوني كرده است.
حجاب درحقيقت، نماد عيني و بروز و ظهور حياي ذاتي انسان است. اگر بخواهيم حيا را تجسم بخشيم، درشكل حجاب ظهور مي كند. حجاب به معناي پوشاندن ناپسندها و زشتي هاي ظاهري است. انسان به طور طبيعي و فطري از آشكار شدن شرمگاهش حيا مي كند.
از اين رو آدم وحوا پس از آشكار شدن آن در هنگام خوردن ميوه درخت ممنوع، درپي حجاب و پوشش آن با برگ هاي درخت برآمدند.
حجاب براي مرد و زن واجب است هرچند كه به سبب تفاوت هاي فيزيكي و اندامي مرد و زن، تفاوت هايي نيز درحدود آن وجود دارد.
از آيات قرآني بويژه آيه 59 سوره احزاب برمي آيد كه پوشش زنان مي بايست سرتا سري باشد به گونه اي كه از سر تا پاي ايشان را بپوشاند: خداوند مي فرمايد:«يا ايها النبي قل لازواجك وبناتك و نساء المومنين يدنين عليهن من جلابيبهن.»
در اين آيه سخن از جلباب است كه به معني پوشش سراسري زن است كه در قديم مرسوم بوده و اين واژه در قرآن خطاب به زنان امر شده است كه جلابيب را به خود نزديك كنيد.
اما اينكه اين پوشش سرتاسري كه همانند چادر و عباي عربي مي باشد، آيا مي بايست صورت و چهره را نيز بپوشاند، باتوجه به آيه 31 نور كه مي فرمايد: «لايبدين زينتهن الا ماظهر» اين معنا به دست مي آيد كه اين پوشش مي بايست همه زينت هاي طبيعي بدن زن و آرايه هاي مصنوعي مانند گوشواره، گردنبند و النگو و مانند آن را بپوشاند.
در روايات نيز بر پوشش تمام بدن زن به جز كف و وجه يعني دست تا مچ و گردي صورت كه در نماز هم همين مقدار استثنا شده، تاكيد شده است.

حجاب، اختياري يا اجباري

اما اينكه گفته مي شود نبايد با اجبار مردم را به عملي وادار ساخت، اين درباره عمل فردي و شخصي در محيط و حريم خصوصي است؛ اما عنوان شهروندي و پذيرش آن مقتضياتي دارد كه از جمله آنها عمل به قانون اجتماعي است. اگر در جامعه، قانوني مانند قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي وضع شده است، هيچ يك از شهروندان چه رانندگان و چه عابران پياده كه از خيابان مي گذرند نمي توانند اين قانون را ناديده بگيرند و بگويند كه قانون براي رانندگان است و عابران پياده مي توانند تخطي كنند.
حجاب در حقيقت يك قانون اجتماعي است و همانند قانون و مقررات راهنمايي و رانندگي الزامي و تخطي از آن افزون بر گناه، مجازات هائي را در پي دارد. در هر جامعه اي اگر قانون زير پا گذاشته شود، امنيت اجتماعي و اخلاقي جامعه از ميان مي رود و نمي توان به صرف اينكه من مي خواهم تا خط عابر پياده، خودروي خود را در سر چهارراه جلو ببرم، در حقيقت تجاوز به حقوق ديگران است؛ بدحجابي همانند تجاوز از خط عابر پياده است كه مجازات خاص خود را دارد؛ زيرا اطمينان و اعتماد عابران پياده را سلب مي كند و عابر همواره در هنگام عبور از چهارراه ها در هراس است. جامعه اي كه افراد در آن احساس ناامني مي كنند، جامعه اي است كه قانون را زير پا مي گذارد.
بنابراين، حتي اگر شهروندان، اعتقادي به حجاب نداشته باشند، مي بايست به قوانين مصوب تمكين كنند و آن را اجرا نمايند. از اين رو حجاب حتي بر شهروندان مسيحي در كشور اسلامي واجب است؛ زيرا قانون فراگير است و همگان بايد آن را مراعات كنند.