1- سياهپوشى :

از نظر فقهى پوشيدن لباس سياه مکروه است ولى در عزادارى امام حسين (عليه السلام ) وائمه معصومين (عليهم السلام ) استثناء شده است، زيرا اين کار نشانه حزن و اندوه و نمودار شعائر و حماسه ها است .

اصل تسليت گفتن در شرايط مصيبت و اندوهى که بر کسى وارد شده در اسلام مستحب است.
پيامبر اکرم (صلى الله عليه و آله و سلم: ) هرکس مصيبت ديده اى را تسليت گويد ، پاداشى همانند او دارد.
(سفينه‌البحار، ج2، ص188 )
* اين سنت در بين شيعيان رايج است و با جمله « اعظم الله اجورکم » همديگر را تسليت مى دهند.
* امام باقر (عليه السلام : ) وقتى شيعيان به هم مى رسند در مصيبت ابا عبدالله (عليه السلام )اين جمله را تکرار نمايند : « اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسين (عليه السلام ) و جعلنا و اياکم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدى من ال محمد عليهم السلام.» خداوند اجر ما را به سوگوارى و عزادارى بر امام حسين (عليه السلام ) بيفزايد و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولى خود امام مهدى از آل محمد (عليهم السلام ) قرار بدهد .
(مستدرک الوسايل،ج2،ص216)

-3 تعطيلى کار در روز عاشورا :

امام صادق (عليه السلام : ) کسى که روز عاشورا را تعطيل کند ، يعنى عقب کسب و کارش نرود و به کورى چشم بنى اميه که روز عاشورا را متبرک مى دانستند، اگر کسى براى معيشت روزانه اش هم فعاليتى نکند، خداوند حوائج دنيا و آخرتش را بر آورد و کسى که روز عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فرداى قيامت که براى همه روز هول و ترس است براى او روز شادى خواهد بود.
(امالى شيخ صدوق ، ص129)

-4 زيارت و زيارت خوانى :

علقمه بن حضرمى از امام باقر (عليه السلام ) در خواست نمود که مرا دعايى تعليم بفرما که از راه نزديک يا دور و از خانه ام در اين روز (روز عاشورا ) بخوانم .
امام فرمودند : اى علقمه ! هرگاه خواستى (دعا بخوانى ) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن اين زيارت (عاشورا ) را بخوان .
پس اگر تو اين زيارت را بخوانى ، دعا کرده اى به آنچه که ، ملائکه براى زائر حسين (عليه السلام ) دعا مى کنند و خداوند صد هزار هزار درجه براى تو بنويسد و مثل کسى هستى که با حسين (عليه السلام ) شهيد شده باشد تا مشارکت کنى ايشان را در درجات ايشان و شناخته نشوى مگر در جمله شهيدانى که شهيد شده اند با آن حضرت و نوشته شود براى تو ثواب زيارت هر پيغمبرى و رسولى و ثواب زيارت هر که زيارت کرده حسين (عليه السلام ) را از روزى که شهيد شده است .
(مصباح المتهجد ، ص714)
[اگر مى توانيد زيارت عاشوراى معروفه را با صد لعن و صد سلام بخوانيد و اگر وقت نداريد براى صد لعن و صد سلام ، زيارت عاشوراى غير معروفه را که در اجر و ثواب با زيارت معروفه يکسان است ، هر روز بخوانيد. (هر دو زيارت در مفاتيح الجنان هست.])

5 – تباکى و گريستن :

در حديث قدسى آمده که خداوند به حضرت موسى (عليه السلام) فرموند : اى موسى ! هر يک از بندگانم در زمان شهادت فرزند مصطفى (صلى الله عليه و آله و سلم( )روز عاشورا) گريه کند يا حالت گريه به خود بگيرد و بر مصيبت سبط پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم) تعزيت گويد همواره در بهشت خواهد بود.
(مستدرک سفينه البحار، ج7، ص235)

-6 برگزارى مجالس عزادارى :

امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد : مجلس گرفتن شما را من دوست مى دارم . در مجالس خود « امر ما را » زنده بداريد . خداوند رحمت کند کسى که امر ما را زنده بدارد.
(وسايل الشيعه، ج10، ص235)

7 – نماز جماعت ظهر عاشورا :

سيد الشهداء و ياران با وفاى او همه کشته راه نماز شدند.از اين رو در زيار ت مطلقه امام حسين خطاب به امام مى گوييم : اشهد انک قد اقمت الصلاه و اتيت الزکاه و امرت بالمعروف و نهيت عن المنکر .
( 1 تا 7 – سوگنامه عاشورا ، ص 67 -80)

8 –کاهش التذاذ از مواهب زندگي

بايد مقدارى از لذايذ زندگى را که از خوردن و نوشيدن و حتى خوابيدن و گفتن بدست مى‌آيد ترک نموده ( مگر آنکه لازم باشد ) و ديدار با برادران دينى را ترک کرده و آن روز را روز گريه و اندوه خود قرار دهدو مانند کسى باشند که پدر يا فرزند خود را از دست داده است. ‌
امام صادق (عليه السلام: ) در روز (عاشورا) از کارهاى لذتبخش دورى شود و آداب و سنن سوگوارى بر پا گردد و تا زوال خورشيد از خوردن و آشاميدن خوددارى شود و بعد از آن همان غذايى خورده شود که سوگوارن ‌مى خورند.
(ميزان الحکمه ، ج8 ، ص3783)
[ يکى از علما مى فرمودند : از روز 7 محرم که آب را بر امام حسين (عليه السلام) بستند تا روز عاشورا سعى کنيد آب نياشاميد، نوشيدنى هاى ديگر بياشاميد ولى به احترام آقا و اهل بيتش آب نياشاميد. ]

9- رعايت اخلاص:

عزادارى را به‌خاطر رسم و عادت انجام نداده و سعى کنيم اين کارها را با نيتى خالص و براى رضاى خدا انجام داده و در خلوص خود نيز صادق باشيم. زيرا کار کوچکى که با نيت خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از کارهاى زيادى است که خلوص و صداقت در آن نباشد ، حتى اگر چندين هزار برابر باشد. و اين مطلب به‌خوبى از عبادتهاى حضرت آدم عليه السلام و شيطان فهميده مى‌شود ، زيرا عبادتهاى چندين هزار ساله شيطان او را از جاودانگى در آتش نجات نداد ولى يک توبه حضرت آدم عليه السلام باعث بخشش خطا و برگزيدن او شد.
در هنگام انجام اعمال نيز بايد مواظب باشد که رياء و دوستى ستايش مردم در نيت او وارد نشود.

10- زيارت تسليت

در آخر روز عاشورا زيارت تسليت را بخواند، و روز عاشورا را با توسلى ...اصلاح حال و پذيرش عزادارى را [ از خداوند] خواسته و از کوتاهى خود معذرت بخواهد. (8 تا10 – ترجمه المراقبات ، ص53 – 47 )

روزنامه رسالت/ شماره ۶۳۴۳