ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال
 

 

محرم وكاهش بزهكاري

با تحقيقات و پژوهش هاي انجام شده در جهان اين مطلب اثبات شده است كه گروه هاي مذهبي و اصولاً افراد مذهبي كم تر دچار بحران هايي چون بحران هويت مي شوند و كم تر در ميان ايشان بزه هاي اجتماعي گسترش و يا رواج مي يابد. پزشكان دريافته اند كه افراد مذهبي ومتدين در برابر بيماري هاي سخت درمان از مقاومت و اميد بيش تري برخوردارند و دين و مذهب در ايجاد آرامش روحي و رواني آنان بسيار مؤثر مي باشد. كاهش افسردگي و بيماري هاي رواني و روحي و حتي سرعت درمان بيماري هاي جسمي در آنان به مراتب فزون تر از افرادي است كه از ايمان برخوردار نمي باشند و يا مذهبي به شمار نمي آيند. اميد به زندگي در آنان بيش تر و شادتر و از نظر رواني از شخصيت سالم و از نظر اجتماعي از تعادل شخصيتي و هنجاري برخوردارند.
هم چنين تحقيقات و پژوهش هاي ميداني كه از سوي مؤسسات و مراكز تحقيقاتي علمي صرف انجام شده نشان مي دهد كه در برخي از فصول بزهكاري افزايش و يا كاهش مي يابد. از اين رو بر تأثير عوامل محيطي و آب و هوايي بر نوع رفتار آدمي تحقيقات علمي فراواني انجام شده است. آنان هم چنين دريافتند كه حتي زمان ها و مناسبت هاي مذهبي تأثير شگفتي در نحوه برخوردهاي اجتماعي افراد غيرمذهبي داشته است و حتي كساني كه غيرمذهبي به شمار مي آيند در زمان هاي مشخصي چون ماه رمضان از رفتار متعادل تري نسبت به ماه هاي ديگر برخوردار بوده اند. به سخني ديگر تحت تأثير عموم رفتاري جامعه قرار گرفته و به نوعي هماهنگي با اكثريتي دست مي يابند كه پاي بند به اصول مذهبي هستند. از اين رو اعمال جمعي در برخي از زمان ها حتي در گروه ها و افراد غيرمذهبي نيز تأثيرگذار مي باشد. اين نگرش بر پايه رويكرد كاركرد گرايانه به مسايل مذهبي انجام شده و مي شود و محققان و پژوهشگران از اين جهت به بررسي دين و مذهب و يا ماه هاي مذهبي مي پردازند تا نقش كاركردهاي اجتماعي و رواني امري را بازشناسانند. رويكرد كاركرد گرايانه مي تواند به ما اين امكان و فرصت را بدهد تا افزون بر تأثيرات مستقيم به تأثيرات و بازتاب هاي يك عمل ديني در جامعه بپردازيم. از اين رو باز خواني ماه محرم با توجه به رويكرد كاركرد گرايانه مي تواند به عنوان ابزاري مفيد و سازنده و مثبت در ارتقاي ضريب امنيت اجتماعي و كاهش بزهكاري كمك و ياري كند.
براي نمونه در اين جا به گزارشي كه روزنامه ابتكار منتشر كرده و در شبكه جهاني در دسترس همگان قرار گرفته اشاره مي شود تا نقش و كاركرد محرم در افزايش ضريب امنيت اجتماعي و كاهش بزهكاري و جرم به روشني دانسته شود.
آمارهاي ارائه شده حاكي از آن است كه ميزان وقوع جرم و جنايت در ماه محرم 40درصد كاهش مي يابد. همچنين تحقيقات در نيروي انتظامي نشان مي دهد هر ساله آمار و ارقام جرايم در ماه محرم تا حد بسياري كاهش مي يابد و اين امر ناشي از اثرگذاري اين ماه در درون انسان ها است. يك جامعه شناس در خصوص تأثيرگذاري ايام محرم بر رفتار جوانان مي گويد: قرار گرفتن انسان در زمان معنوي همچون محرم باعث مي شود تا از پديده هايي كه مغايرت باارزشهاي والاي او دارد دوري كند و اين نوع رفتار ناشي ازسرشت دروني و همچنين اعتقادات ديني و مذهبي است كه در اين ايام تقويت مي شود.
اين روان شناس مي افزايد: در ايام محرم مردم تحت الشعاع محرم قرار مي گيرند و همين امر عاملي مي شود تا با آگاهي و شناخت تصميم به يك بازنگري در وجود خود كنند.
وي مي گويد: فضاي محرم زمان مناسبي را فراهم مي كند تا انسان و به خصوص جوانان تا حد امكان از گناه و اعمال خلاف دور شوند و خود را به پروردگار خود نزديك تر كنند. وي تصريح مي كند: والدين بايد كودكان را با مسائل ديني و اعتقادي آشنا كنند تا در دوران نوجواني و جواني بدون اجبار و درخواست آنان در اين مراسم شركت كنند.
او معتقد است: ماه محرم با توجه به ويژگي هاي والايي كه دارد مي تواند در كنترل و هدايت رفتارهاي انساني تا حد بسياري موثر واقع شود و باعث تغييرات اساسي در نگرش و نوع رفتار آدمي مي گردد.

كاهش آسيب هاي اجتماعي در ماه محرم

اين روان شناس توضيح مي دهد: انسان وقتي در زمان معنوي همچون محرم قرار مي گيرد به طبع از پديده هايي كه مغايرت با ارزشهاي والا او دارد دوري مي كند و اين نوع رفتار ناشي از سرشت دروني او دارد.
وي مي گويد: مشاركت و هم گرايي مردم و جوانان در ايام محرم در تكيه ها و حسينيه ها نوعي وفاق اجتماعي است كه اين نوع رفتار در كمتر نقاطي در جهان ديده مي شود. اين جامعه شناس خاطرنشان مي كند: ماه محرم به تنهايي به عنوان بهترين و كامل ترين عامل كنترل آسيب هاي اجتماعي محسوب مي شود و اين از ويژگي هاي منحصر به فرد اين ماه عزيز است كه مردم به خصوص جوانان بايد نهايت فرصت را از اين ماه ببرند.
داديار سابق مجتمع قضايي اطفال و دادرس محاكم عمومي تهران نيز در اين باره مي گويد: نرخ وقوع جرايم و بزه هاي اجتماعي در دو ايام ماه مبارك رمضان و ماه محرم تا حد بسياري كاهش پيدا مي كند و اكثر جوانان به دليل اعتقادات مذهبي تمايلي براي بروز رفتارهاي ناشايست و خلاف عرف جامعه در اين ماه ندارند.
وي مي گويد: به طور حتم ايام محرم در نوع رفتار و نگرش جوانان تا حد بسياري تاثير مي گذارد به نحوي كه اين امر را مي توان با توجه به كاهش پرونده ها در محاكم شاهد بود. در ايام محرم تمام فكر و ذهن قشر جوان به مسائل معنوي معطوف مي شود و همين امر عاملي مي شود تا اين قشر از مسائل حاشيه اي كه منجر به روي آوردن آنان به اعمال خلاف مي شود دوري كنند.
وي در ادامه مي گويد: والدين در افزايش گرايش و تمايل جوانان براي شركت در مراسم مذهبي نقش موثري دارند و بايد تا حد امكان آنان را به سوي اين برنامه ها سوق دهند.
با توجه به اينكه بررسي ها نشان مي دهد كه درصدي از والدين جواناني كه به اعمال خلاف روي مي آورند چندان به مسائل اعتقادي پايبند نيستند، بنابراين به طور حتم دوري از مسائل ديني و اعتقادي مي تواند جوانان را به سمت ارتكاب اعمال خلاف سوق دهد.
وي با اشاره به تحقيقات مي افزايد: تحقيقات نشان مي دهد نوجواناني كه والدين آنان از اعتقادات مذهبي محكم تري برخوردار هستند در ايام مذهبي كمتر مرتكب اعمال خلاف مي شوند بنابراين والدين بايد به اين امر توجه ويژه اي داشته باشند. آمارها حاكي از آن است كه در سال 82 در حدود 35درصد پرونده ها و در سال گذشته در حدود 40درصد جرايم جوانان در ايام محرم كاهش يافته و اين امر ناشي از تاثيرگذاري معنوي اين ايام برروي جوانان است.
يك بازپرس دادسراي جنايي درباره تاثير فضاي اين ماه بر ميزان جرايم اظهار داشت: اين موضوع از چند جهت قابل بررسي و بهره برداري است، اولا كه آمار وارده پرونده ها در اين ماه بسيار كاهش مي يابد كه اين كاهش در تمام جرايم مشهود است و اختصاص به جرم خاصي ندارد، البته بعضي از جرايم كاهش چشمگيرتري دارند مثلا آمار جرايم مفاسد اجتماعي بيش از 50 درصد كاهش مي يابد يا سرقت بسيار كمتر مي شود.
وي با بيان اين كه كاهش آمار جرايم، قابل توجه است، اين موضوع را از چند جهت قابل بررسي عنوان كرد و گفت: در وهله اول ما متوجه مي شويم كه در كشور ما همه افراد به اصل دين و اسلام پايبند هستند و ذات پاكي دارند و هر جا كه پاي مقدسات در ميان باشد، كم يا زياد در افراد تاثير دارد.
وي اظهار داشت: ما در كشورمان جاني بالفطره نداشته و نيز جنايت هاي حساب شده يا برنامه ريزي شده مانند كشورهاي اروپايي نداريم كه به صورت مافيايي مرتكب جرم شوند و اينگونه ارتكاب جرايم درصد بسيار ناچيزي را شامل مي شود.
وي افزود: در دهه اول ماه محرم آمار جرايم مجموعا كاهش مي يابد و اين هم بايد مورد توجه ارباب جرايد و مسئولان فرهنگي كشور باشد تا درخصوص اين قضيه فعاليت كنند و با برنامه ريزي صحيح، سبب زنده ماندن مقدسات و مسائل معنوي شوند و آن را نهادينه كنند تا به خاطر كم بودن پرونده هاي وارده، نيروهاي دادسرا نيز مانند بسياري از ارگان ها تعديل شوند.
وي معتقد است: در ماه محرم انسانها به حرمت ارزشي كه اين ماه دارد دور هم جمع شده اختلافات را كنار گذاشته و تصميم به آغاز زندگي دوباره اي مي گيرند.
اين بازرس در پايان مي افزايد: در ماه محرم جامعه و مردم تحت الشعاع عاشورا قرار مي گيرد و همين امر عاملي مي شود تا با آگاهي و شناخت اقدام به يك بازنگري در وجود خود كنند. در ماه محرم اكثر مردم مراقب رفتار و كردار خود هستند و سعي مي كنند تا حد امكان مرتكب عمل خلافي نشوند و در واقع اكثر مردم در اين ماه پليس خود مي شوند كه اين امر در ماه رمضان نيز مشاهده مي شود.
اين تحقيقات و نمونه هاي ديگر نشان مي دهد كه افزون بر عوامل اعتقادي و مذهبي كه موجبات كاهش بزه و جرم مي شود، زمان و نيز مكان در كاهش آن موثر است. به اين معنا كه مردم در مقاطع زماني مختلف روحيه ها و روش هاي مختلفي از خود بروز مي دهند. از اين روست كه پليس همه كشورهاي اسلامي به اين نتيجه رسيده اند كه مردم در ماه مبارك رمضان بسيار كمتر دچار خطا و جرم مي شوند.
در ايران اسلامي علاوه بر ماه مبارك رمضان در ماه هاي محرم و صفر و هم چنين در ايام ولادت يا شهادت ائمه اطهار (عليهم السلام) ميزان جرم و تخلف بسيار كاهش مي يابد.
از لحاظ مكاني به يقين سطح خلاف و جرم در مكان هاي مقدسي چون مكه، مدينه و شهرهاي مذهبي ديگر(مشهد، قم و...) و حتي در اطراف امامزاده ها و مساجد نسبت به بقيه نقاط بسيار پايين تر است. بايد بررسي كرد كه اين زمان ها و مكان ها چه دارند كه اين چنين در كاهش جرائم و تخلفات موثر هستند يا انسان ها را چه مي شود كه وقتي دراين زمان ها و مكان ها قرار مي گيرند به طور طبيعي در شرايطي قرار مي گيرند كه از جرم و بزه پرهيز مي نمايند؟
بي شك موثرترين پليس و حافظ امنيت اجتماعي انسان ها، وجداني است كه در سينه و قلب آنها قرار دارد و بهترين قانون، آن قانوني است كه با فطرت الهي انسان سازگار باشد. از اين رو اگر مديريت حفظ امنيت اجتماعي بتواند هماهنگ با وجدان انسانها وفطرت الهي آنان حركت كند بالاترين بهره وري و بيشترين تاثير را در كاهش جرائم خواهد داشت. فضاي سالمي كه در ماههاي رمضان و محرم فراهم مي آورد به يقين فضاي سالم و مكاني دور از گناه است كه نقش ارزنده اي دركاهش تمايل انسان هاي حتي غيرمذهبي به جرم دارد؛ چرا كه انسان ها با فطرت الهي متولد مي شوند اما فضا، جو، زمان و مكان ممكن است مسير آنها را منحرف نمايد.

تقويت باورهاي مذهبي درمحرم

تقويت باورهاي مذهبي و بهره گيري از ماههاي محرم و رمضان، به اين عنوان كه دراين زمان محيط اجتماعي سالم تر و رفتارهاي مردم برپايه فطرت سالم و اسلامي شكل مي گيرد مي تواند در تعميم و گسترش فضايي سالم در بقيه ماههاي سال مفيد باشد؛ به يقين نقش اعتقادات مذهبي و باورهاي ديني دركاهش تخلف و جرم بركسي پوشيده نيست بنابراين بر مسئولان است تا با كارهاي فرهنگي درجامعه موجب تقويت باورهاي ديني و اعتقادات مذهبي افرادشده و درجهت پيشگيري از جرم و جنايت از آن بهره گيرند. درحقيقت ايجاد روحيه مذهبي، تقويت اعتماد به نفس، توجه به كرامت انساني، برخورد عاطفي و با محبت از روش هايي است كه هم موجب اعتماد و اطمينان مردم نسبت به مديريت امنيت اجتماعي و مسئولان مي گردد و هم درجهت كاهش بزه در جامعه بسيار مفيد است. اين حديث شريف از امام هادي«ع» است «من هانت عليه نفسه فلا تامن شره»،؛ اگر نفس كسي تحقير شد، اگر كرامت انساني ناديده انگاشته شد اگر كسي خود، خويشتن خويش را ذليل و پست كرد، ديگر نمي توان از شر او درامان بود، در حقيقت بيانگر اين معناست كه چگونگي رفتار مسئولان به ويژه مسئولان امنيت اجتماعي مي تواند بسيار تاثيرگذار باشد.
معناي مخالف اين حديث آن است كه اگر مي خواهي افراد از شر پرهيز كنند بايد كرامت آنان حفظ شود، بايد به ارزشهاي انساني آنها احترام گذاشت. بايد براي آنها شخصيت قايل شد و شخصيت آنها را گرامي داشت.
حديث ديگري از امام علي(ع) با اين مضمون وجود دارد كه «من كرمت عليه نفسه لم ينها بالموحيه» هركس ارزش و كرامت خويشتن را پاس دارد خود را با گناه كوچك نمي كند. بنابراين تكريم و بزرگداشت انسانها شايد بهترين راه براي مقابله با جرائم و گناهان و تخلفات باشد و پليس مي تواند بهترين نقش را دراين زمينه ايفا نمايد.

محرم و هويت بخشي

يكي از كاركردهايي كه مي توان براي محرم و فرهنگ عاشورايي بر شمرد، هويت بخشي به افراد جامعه است. هويت، ويژگي هايي است كه انسان براي خودش در پاسخ سؤال كيستي برمي شمرد و خدا را با آن مي شناسد. و از آن جايي كه فرد خود را درآينه ديگران مي بيند، تصوري كه هركس از خودش دارد تا حد زيادي با تصور ديگران از او يكسان است؛ بنابراين مي توان گفت هويت ما در تعامل با ديگران شكل مي گيرد. از اين رو گاه سخن از هويت شخصي و گاه از هويت ملي و يا هويت فرهنگي پيش مي آيد. هر شخصي مي كوشد تا نسبت به ديگري از استقلالي بهره مند باشد كه به او هويت جداگانه اي مي بخشد و از ديگري بازشناخته مي شود. همچنين هرگروه و يا جامعه اي مي كوشد اين گونه باشد. هويت ملي تفاوت هايي است كه موجبات استقلال از ديگر كشورها را فراهم مي آورد. اين گونه است كه هويت ملي ايراني ما را از هويت ملي هندي يا روسي بازمي شناساند. البته گاه مسئله فراتر از اين است كه چند ملت مانند ملتهاي مسلمان در مجموعه فرهنگي و تمدني خود را از فرهنگ هاي كنفوسيوسي و يا مسيحي غربي باز مي شناسانند.
هويت ملي ايراني ما عبارت است از همه آن چيزهايي كه فرهنگ اسلامي ايراني را مي سازد. از اين رو ارتباط مستقيمي ميان اسلام و ايراني بودن وجود دارد و بدون هريك هويت ملي ايراني شكل نمي گيرد. از اين روست كه ايراني با عناصر ديني و ملي از ديگر كشورها و ملتهاي پيراموني بازشناخته مي شود. با آن كه ممكن است كه ازنظر قومي با برخي از ديگر كشورهاي همسايه و پيراموني مشترك باشد ولي تفاوت هاي ديني مانند شيعه بودن موجبات جدايي هويتي را فراهم مي آورد؛ زيرا هريك از عناصر پيش گفته به تنهايي هويت ايراني را نساخته است بلكه حضور همه عناصر موجب شده است كه مليت ايراني و هويت ايراني شكل گيرد.

هويت شيعي

بخش عمده اي از هويت ايراني را شيعه بودن پوشش مي دهد و عنصر عاشورايي همان گونه كه نقش پررنگي در هويت خاص بخشيدن به مذهب شيعه در برابر ديگر مذاهب دارد در هويت بخشي ملي ايراني نيز نقش مهمي را ايفا مي كند. اين گونه است كه محرم و مسئله عاشورا و محرم مي تواند نقش خود را در هويت بخشي به جامعه ايراني به خوبي ايفا كند. بهره گيري از اين عنصر مي تواند هم بستگي ملي و همگرايي و وحدت ملي را تقويت كند. به ويژه كه اكثريت مردم ايران مسلمان و تعلق خاطر خاصي به امام حسين(ع) به عنوان سرور جوانان بهشت و فرزند رسول الله دارند. ازاين رو نه تنها مي تواند موجبات همگرايي ملي ميان اكثريت ايرانيان كه شيعه مي باشند بلكه همه مسلمانان ايراني را فراهم آورد. هويت ملي ايراني با عاشورا و محرم عجين شده است و عاشورا در ايجاد هويت بخشي به جوانان و نسل آينده اين مرز و بوم بسيار مؤثر و مثبت و سازنده است.

نقش عاشورا در تكوين هويت ملي

پرسش اصلي اين است كه سهم عاشورا در ساختن هويت ملي چيست؟
نوجوانان و جوانان ايراني همانند ديگر جوانان و نوجوانان دغدغه هاي متفاوتي دارند. دغدغه چگونگي پوشش، كلام و رفتار از مهم ترين آنهاست. علت دغدغه آنان درباره نوع پوشش، نحوه برخورد با ديگران و مانند آن به عوامل چندي بستگي دارد كه شناخت جايگاه خود در جامعه و چشم ديگران از مهم ترين آنهاست. نگراني پسر را دختر در يك مجلس مهماني و بازخواني آن پس از بازگشت، در حكم ارزيابي ميزان موفقيت خود در نشان دادن هويت دلخواه و تثبيت آن است. نوجوان و جوان در اين انديشه است كه آيا ديگران «خود مطلوب» او را پذيرفتند يا رفتارش او را به شكل غير از آن چه مدنظرش بود به ديگران نشان داد؟ درچه مواردي اشتباه كرده است و كدام رفتارش را بايد تغيير دهد تا چنان كه هست بنمايد؟ همچنين هر ايراني مي كوشد تا در جوامع ديگر خود مطلوب خود را بيابد و نشان دهد. از اين رو بر عناصري تكيه مي كند كه خود مطلوب را به روشني مي نمايند. تأكيد بر مذهب اماميه و مراسم محرم و عاشورا و نشان دادن علاقه خود به مراسم محرم حتي در جوامع غيرديني از اين رو صورت مي گيرد تا خود مطلوب و يعني هويت ايراني مطلوب را نشان دهد و بشناساند. اين مسئله در بيرون از مرزهاي ايران به خوبي ملموس و مشهود است.
انساني كه در بيرون از مرزها قرار مي گيرد همانند دوره نوجواني است كه شخص از جهاتي از هويتي كه دارد مي گريزد و در جستجوي هويت جديد و تثبيت آن است. از اين رو تا تثبيت هويت جديد دغدغه ها و نگراني هاي زيادي وي را احاطه مي كند. نگران نگاه و رفتار ديگران است؛ زيرا مي كوشد تا از هويت پيشين و نحوه برخورد و رفتار گذشته خود و تعامل ديگران بگريزد و هويت جديدي پيدا كند. اين دغدغه و نگراني موجب مي شود تا نگاه و رفتار ديگران را ارزيابي كند و بنگرد كه آيا رفتارشان متوجه هويت گذشته اوست يا هويتي كه مي خواهد او را با آن بشناسند و به ديگران بنماياند موردتوجه ديگران است.
از اين جاست كه شخص با دو هويت متفاوت از خود روبه روست؛ هويتي كه تاكنون داشته و با آن شناخته مي شد و هويتي كه در جهت كسب و يا نشان دادن آن به ديگران است. نوجوان مي كوشد تا هويتي را نشان دهد كه برخاسته از ارزيابي خود است نه ارزيابي ديگران كه گاه به نظرش نادرست و برخلاف هويت واقعي است. اين گونه است كه مسئله ديگري پيش مي آيد، كه از آن به مسئله هويت ثابت و متغير ياد مي شود.
هويت شخصي و يا ملي و فرهنگي هركسي به دو شيوه ارزيابي مي شود؛ گاه خود فرد است كه آينه خود مي شود و به ارزيابي هويت خويش مي پردازد؛ و گاه ارزيابي ديگران است كه او را مورد نقد و بررسي قرار مي دهد. از اين رو هركسي، گويا برخوردار از دو شخصيت و هويت است؛ هويتي كه ارزيابي مي كند و هويتي كه ارزيابي مي شود. درحقيقت هرانساني دو خود است؛ خودي كه مي شناسد و خودي كه شناخته مي شود. هرشخصي با آن كه در طول زمان و موقعيت هاي مختلف يكي است، در هر لحظه دو وجه متفاوت دارد: خود ارزياب و شناساگر كه همواره در تكاپو و تحول و تغيير است؛ و خود ارزيابي شونده، شناخته شده شكل گرفته و تثبيت شده كه ثابت و برقرار است.
شما در يك لحظه خود را ارزيابي مي كنيد و تغيير مي دهيد. پس از تغيير همان خود تغيير يافته مجدداً به خودش مي نگرد و ارزيابي مي كند؛ و اگر از آن ناخرسند بود آن را تغيير مي دهد. بنابراين هركس خود را شناسايي مي كند و مي كوشد تا با ارزيابي آن را تغيير دهد، درعين آن كه از يك وحدت شخص پايدار و ثابتي نيز برخوردار است.

نقش ديگران در ساختن هويت فرد

هر ايراني نيز تلاش مي كند كه با توجه به رفتارها و نگاه ديگران خود را ارزيابي كند و به تغيير هويت خود اقدام كند؛ از اين رومي توان به نقش ديگران در هويت سازي توجه داد. ديگراني كه با نگاه و رفتارهاي خويش او را همواره به ارزيابي و تغيير در هويت خود وادار مي سازند و به طور مستقيم شخصيت او را تغيير مي دهند. رفتار و نگاه ديگران باتوجه به نقش افراد است. نقش متوجه آن دسته از صفاتي است كه فرد در جامعه به عهده مي گيرد و امري اكتسابي است و از ويژگي هاي فردي باز شناسانده مي شود.
عوامل بسياري در تغيير هويت اعم از هويت عمومي و هويت ديني شخص نقش دارند. هرچند كه شناسايي هريك از اين عوامل پيدا و ناپيدا بسيار دشوار و سخت و گاه ناممكن مي نمايد ولي شناسايي هريك از آن ها مي تواند براي تبيين چگونگي تعامل با افراد و تأثيرگذاري در جهت يافتن شخصيت و هويت ديني سالم و هنجاري مفيد و سازنده باشد. دراين جا تنها به عامل محرم و فرهنگ عاشورايي به عنوان الگوي مناسب توجه مي شود و تأثيرات آن در هويت بخشي ملي بازخواني مي شود.
فرهنگ عاشورايي مجموعه اي از باورها، اعمال و رفتاري است كه به تعبير استاد مطهري(ره) تجسم بخشي عيني اسلام مي باشد. به اين معنا كه در فرهنگ عاشورايي اسلام تجلي عيني و تجسم واقعي يافته است و همه عناصر اصلي اسلام در آن به روشني آشكار شده است بي آن كه امكان تحريف در اصل محتوا امكان پذير باشد. چنين مجموعه اي مي تواند شرايطي را فراهم آورد تا انسان بتواند هويت خود را در آن بيابد و به جايگاه واقعي خود به عنوان انسان، مسلمان و شيعه دست يابد. هويت ملي ايراني با فرهنگ عاشورايي آميخته است. رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار دانشگاهيان سمنان در تاريخ هيجده آبان ماه سال85 درباره هويت ايراني مي فرمايد: اين هويت ملي كه اساس هر تحول و پيشرفتي است چيست و معنايش كدام است؟ هويت ملي هم كه مي گوييم، مجموعه فرهنگ ها و باورها و خواست ها و آرزوها و رفتارهاي اوست. يك ملت مذهبي، يك ملت موحد، يك ملت مؤمن... معتقد به پاكان درگاه الهي و اهل بيت و پيغمبر(ص) است. اين جزو فرهنگ و هويت شان است. هويت ملي كه مي گوييم شامل همه اين هاست. اين ها بايد حفظ شود.
بنابراين هويت ملي ايراني چيزي جز همه آن چيزهايي نيست كه هم اكنون داريم كه يكي از آن ها فرهنگ عاشورايي و محرم است. فرهنگي كه به ما اعتماد به نفس مي دهد و موجب تقويت روحيه خودباوري مي شود و گرد ياس و تزلزل و نوميدي و شكست را از دل ها و چهره ها مي زدايد.

محرم و افزايش امنيت اجتماعي

در اسلام دين از سياست و امور اجتماعي و نيز زندگي فردي از اجتماعي جدا نمي باشد و مسايل عبادي از جنبه سياسي و اجتماعي و نظامي آن بيرون نيست. اين گونه است كه خمس و زكات به عنوان امري عبادي خود را نشان مي دهد و جهاد و دفاع از مرزهاي اسلام و امنيت عمومي جامعه اسلامي به عنوان عبادت فردي خود را نشان مي دهد. هر مسأله فردي و عبادي در اسلام نقش و كاركردي اجتماعي و سياسي مي يابد و هر مسأله اجتماعي و سياسي و نظامي و اقتصادي بعد و جنبه ديني و عبادي به خود مي گيرد. اين كاركردها براي محرم و فرهنگ عاشورايي برخاسته از نهضت حسيني نيز ثابت است.
امنيت اجتماعي زماني افزايش مي يابد كه قانون به عنوان فرهنگ عمومي پذيرفته شود و وجدان و فطرت بشري خود به عنوان پليس در جامعه عمل كند و هركس خود پليس و مجري درستي اجراي قانون شود. اين ممكن نيست مگر آن كه از روش دين بهره جست. دين محاسبه گري و مهار و كنترل نفس را به خود بشر واگذار مي كند و پيش از آن كه ديگري درنظر آيد خدا و محاسبه وجدان و فطرت پا در ميدان مي گذارد. از اين روست كه مسأله تقوا به عنوان ساز و كاري دروني و مديريت كنترل اجرايي قوانين در انسان مؤمن عمل مي كند. فرهنگ عاشورايي به جهاتي اين را تحقق مي بخشد؛ زيرا ارزش هاي ديني را در انسان تقويت و جايگزين ارزش هاي نابهنجار و غيرديني مي كند. از اين روست كه بزهكاري در انسان كاهش مي يابد.
در محرم به عنوان ظرف زماني عاشورا مردم انگيزه بيش تري مي يابند تا خود را مديريت كنند و بر پايه قوانين اسلام و هنجارهاي آن عمل نمايند. همين مسأله به معناي كاهش بزهكاري و افزايش ضريب امنيتي جامعه مي شود؛ زيرا قوانين اسلام در حوزه رفتارها چيزي جز هنجارها و رفتارهاي قانوني نيست. اين گونه است كه بيش تر مردم در چارچوب قانون عمل مي كنند. اين وضعيت ديگران را نيز وامي دارد كه در اين مدت خود را كنترل و مهار نمايند و حتي بزهكاران در اين زمان دست از بزه مي شويند.
بزهكاري در نوجوانان و جوانان بيش تر است؛ زيرا هنوز هويت كامل و استوار و ثابتي نيافته اند. شرايط خاص نوجواني و جواني موجب مي شود كه با هنجارهاي اجتماعي نوعي تضاد و واكنش هاي منفي نشان و بروز دهند. از اين روست كه گفته مي شود بزهكاري و نابهنجاري رفتاري، نخستين برآيند و نتيجه ناديده گرفتن شرايط و مقتضياتي است كه نوجوان در آن قرار گرفته است. براي اين كه شرايط و مقتضيات سالم و درستي براي نوجوانان و جوانان فراهم آيد، مي توان از شرايط زمان محرم و عاشورا بهره گرفت؛ زيرا در اين مدت همگان مي كوشند تا بر پايه هنجارها و قوانين عمل كنند. اين گونه است كه نوجوانان و جوانان در شرايطي مساعد و مناسب قرار مي گيرند و تحت تأثير اين فرهنگ خود نيز از بزهكاري و اعمال نابهنجار پرهيز مي كنند. مسأله اي مهم و اساسي و قابل طرح است اين پرسش است كه چگونه مي توان از فرهنگ عاشورايي براي تداوم رفتارهاي هنجاري جامعه بهره گرفت و آن را به عنوان ساز و كاري مفيد در همه زمان ها و مكان ها سود جست؟
به نظر مي رسد كه براي پاسخ درست دادن به اين پرسش مي بايست به عواملي مؤثر كه كاركردي چنين مفيد و سازنده در محرم دارند توجه كرد.
البته نمي توان زمان و مكان را در كنترل و مهار بزه ناديده گرفت و مسأله عاشورا خود به تنهايي نقش مهم و تأثيرگذاري در افزايش ضريب امنيتي جامعه و كاهش بزه دارد. با اين همه مي توان با بازخواني و تحليل درست اين مسأله به عناصري دست يافت كه مي تواند در فرهنگ پذيري و افزايش هنجارها در زمان هاي ديگر كمك و ياري كند.

كريم زين الديني


 

نظر خود را اضافه کنید.

0
شرایط و قوانین.
  • هیچ نظری یافت نشد

زیارت عاشورا

 پایگاه تخصصی امام حسین علیه السلام به طور اختصاصی به موضوعات مرتبط با امام سوم شیعیان، حضرت سید الشهدا علیه السلام می پردازد و معرفی جهانی آن حضرت و دفاع از مکتب ایشان را به عنوان هدف خود قرار داده است.

تماس با موسسه جهانی کربلا : 692979-91-021

شبکه های اجتماعی

 

 

Template Design:Dima Group

با عضویت در کانال تلگرام سایت جهانی کربلا از آخرین مطالب باخبر شوید .عضویت در کانال تلگرام