دختر روح وجسم پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم )

درزیارتنامه ای که درشان حضرت معصومه (علیهاالسلام ) ازحضرت رضا ( علیه السلام )نقل شده حضرت معصومه (علیهاالسلام )به عنوان :
دختر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) دختر فاطمه ودختر خدیجه (علیهاالسلام )، دختر امیر مومنان علی ( علیه السلام )دختر حسن وحسین ( علیه السلام )، دختر ولی خدا امام کاظم ( علیه السلام )خواهر ولی خدا حضرت رضا ( علیه السلام )وعمه ولی خدا امام جواد ( علیه السلام )خوانده شده است .
این تعبیرات تنها بیانگر شرافت خانوادگی نیست بلکه علاوه بر آن بیانگر آن است که حضرت معصومه (علیهاالسلام )از نظر معنوی ومقامات عالی ملکوتی ، به راستی فرزند روح وجسم پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم ) وحضرت زهرا وخدیجه کبری (علیهاالسلام) وامامان معصوم (علیهم السلام ) است .

مقام عصمت و طهارت حضرت معصومه (علیهاالسلام )

روایت شده حضرت رضا ( علیه السلام )فرمود :
«من زار المعصومه بقم کمن زارنی
کسی که معصومه (علیهاالسلام ) رادرقم زیارت کند مانند آن ا ست که مرازیارت کرده است 3 »
گرچه شواهد وقرائن درمورد مقام عصمت حضرت معصومه (علیهاالسلام )بسیار است ولی سخن فوق ازامام معصوم حضرت رضا (علیه السلام ) صراحت دارد که حضرت معصومه ((علیهاالسلام ) دارای مقام عصمت بوده است ضمنا این سخن بیانگر آن است که این لقب را حضرت رضا ( علیه السلام )به حضرت معصومه (علیهاالسلام )داده است وگرنه نام حضرت معصومه (علیهاالسلام )فاطمه کبری (علیهاالسلام )است ازسوی دیگر به فرموده حضرت رضا ( علیه السلام ) پاداش زیارت حضرت معصومه همانند پاداش زیارت حضرت رضا ( علیه السلام ) است .
یکی ازقرائنی که بیانگر مقام عصمت حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است این که (چنانکه خاطر نشان شد ) دونفر نقابدار از عالم غیب آمدند وجنازه آن حضرت را به خاک سپردند .
با توجه به این که مامعتقدیم ، معصوم را باید معصوم دفن کند به احتمال قوی ، آن دو نفر ، امام رضا ( علیه السلام )وامام جواد (علیه السلام )بوده اند .

پاسخ به یک سوال

دراینجا این سوال مطرح می شود که مگر غیر از پیامبران وچهارده معصوم ، معصوم دیگری نیازداریم ؟
پاسخ : مقام عصمت که عالی ترین مقام معنوی وپاکی است درجاتی دارد ودروهله اول بردوگونه است : 1- معصوم از خطا 2- معصوم از گناه ، حضرت معصومه همانند حضرت زینب (علیهاالسلام ) دریکی از درجات عصمتند گرچه دردرجات چهارده معصوم ( علیه السلام ) نباشد زیرا چهارده معصوم ( علیه السلام ) علاوه برعصمت ازگناه عصمت از خطا نیز دارند .
به هرحال وجود ذیجود حضرت معصومه (علیهاالسلام ) که بانویی بسیار ارجمند وگلی باشکوه ازگلستان نبوت وامامت است همچون روحی درپیکر سرزمین مقدس قم است او با نورانیت معنوی خود ، سرزمین قم را رونقی دیگر بخشیده است وقدم مبارکش درقم ، هزاران چندی برعظمت قم افزوده است . او سلاله پاک از خزائن امامت وولایت وگوهری گرانقدر وتابناک از صدف ملک امکان است که روزبه روز وساعت به ساعت برشکوه وشرافت قم می افزاید به گفته شیخ زکی باغبان درقصیده معروف خود :
قم گشته از شرافت معصومه باصفا
چون روضه بهشت برین گشته پرضیا
شاهان به درگهش همه آورده التجا
بی شک که می رود به بهشت ازره عطا
پرنعش مجرمی که نشیند غبارقم

پیشگویی امام صادق ( علیه السلام ) ازحضرت معصومه (س) قبل از ولادتش

از اموری که به روشنی بیانگر عظمت مخصوص مقام حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است این که امام صادق ( علیه السلام ) قبل ازولادت او حتی قبل از ولادت پدراو ازاو یاد کرده است این موضوع بیانگر آن ا ست که این بانوی خاندان نبوت از امتیازات وویژگیهای عمیق وارجمندی برخوردار بوده است ودرسطح بالایی از شخصیت وارزشهای انسانی وملکوتی قرار داشته است به عنوان مثال
1- یکی از شیعیان به محضر امام صادق ( علیه السلام ) آمد دید آن حضرت در کنار گهواره کودکی با آن کودک گفتگو می کند تعجب کرد وگفت : آیا با کودک نوزاد سخن می گویی ؟
امام صادق ( علیه السلام ) فرمود : اگر تو مایل هستی نزد این کودک بیا وبا او گفتگو کن
اومی گوید کنار گهواره آن کودک نوزاد رفتم ، سلام کردم ، جواب سلام داد ، به من فرمود : نامی که برای دختر تازه متولد شده ات برگزیده ای عوض کن ، زیرا خدا وند آن نام را دشمن دارد .
چند روز قبل او دارای دختر شده ونامش راحمیرا گذاشته بود .
آن شخص می گوید : سخن گفتن نوزاد واطلاع او از اخبار پنهان ونهی از منکر او ، مرابیشتر به تعجب واداشت ، بهت زده شدم ، امام صادق ( علیه السلام )به من فرمود : تعجب نکن این کودک فرزندم موسی است خداوند ازاو دختری به من عنایت کند که نامش فاطمه است اودر سرزمین قم به خاک سپرده می شود ، وهر کس (مرقد ) اورا درقم زیارت کند بهشت براو واجب است .4
2- نیز امام صادق ( علیه السلام )قبل از ولادت حضرت معصومه ( علیه السلام ) درضمن گفتاری درشان قم فرمود :
«وستدفن فیها امراه من اولادی تسمی فاطمه فمن زارها وحبت له الجنه
وبه زودی درقم بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دفن می شود پس هرکس اورا زیارت کند بهشت براو واجب می گردد .»
درذیل این روایت آمده ؛ امام صادق ( علیه السلام ) این سخن راقبل از ولادت امام کاظم ( علیه السلام ) فرمود .5
با توجه به اینکه امام کاظم ( علیه السلام )درسال 128 ه.ق چشم به جهان گشوده است وتولد حضرت معصومه (علیهاالسلام ) درسال 173 رخ داده نتیجه می گیریم که امام صادق ( علیه السلام ) این سخن را قبل از 45 سال از تولد حضرت معصومه (علیهاالسلام ) فرموده است .
این پیشگویی امام صادق ( علیه السلام ) درسخن دیگری نیز آمده که فرمود: درقم بانویی از فرزندانم رحلت می کند که به شفاعتت او همه شیعیانم وارد بهشت می گردند 6
این پیشگوییها دلالت ضمنی ودرعین حال عمیق وآشکاری برعظمت جلال ومقام رفیع حضرت معصومه (علیهاالسلام ) دارد ودرضمن دعوت شیعیان به توجه بیشتر به مقام این بانو وآرمانهای مقدس اواست .
این مطلب نیز به نوبه حاکی ازفضایل مخصوص حضرت معصومه (علیهاالسلام ) ومقام ارجمند وممتاز اواست .

پدرش به فدایش

یکی از فضایل حضرت زهرا (علیهاالسلام ) این است که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم ) درموارد متعدد درشان او فرمود
فداها ابوها ؛ پدرش به فدایش باد 7
این تعبیر بیانگر اوج مقام ارجمند حضرت زهرا (علیهاالسلام ) است که پیامبر معصوم درشان او گفته است .
درمورد حضرت معصومه (علیهاالسلام ) نیز نظیر این مطلب از پدرش امام کاظم ( علیه السلام ) روایت شده دراین راستا به ماجرای جالب زیر توجه کنید :
مرحوم آیه الله مستنبط ( داماد اول مرحوم آیه الله العظمی سید ابوالقاسم خویی ) از کتاب کشف اللئالی که نسخه خطی آن در کتابخانه شوشتریهای نجف اشرف موجود است واز تالیفات دانشمند محقق صالح بن عرندس دانشمند قرن نهم هجری می باشد چنین نقل می کند :
عصر امام کاظم ( علیه السلام ) بود روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به سوالهای خود به مدینه وارد شدند تا به محضر امام کاظم ( علیه السلام ) برسند آن حضرت درمسافرت بود نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند پرسشهای خود رانوشتند وبه افراد خانواده امام کاظم ( علیه السلام ) تحویل دادند تادرسفربعد ، به آن نائل شوند هنگام خداحافظی ، دیدند حضرت معصومه (علیهاالسلام )پاسخ پرسشهای آنها را نوشته وآماده کرده است آنها شادمان شدند وآن پاسخهارا دریافت کردند وبه سوی وطن رهسپار شدند درمسیر راه به امام کاظم ( علیه السلام ) برخورد نمودند وماجرا رابه عرض آن حضرت رساندند امام کاظم ( علیه السلام ) آن نوشته را از آنها طلبید ومطالعه کرد پاسخهای حضرت معصومه (علیهاالسلام ) رادرست یافت ، سه بار فرمود مرحوم آیه الله مستنبط ( داماد اول مرحوم آیه الله العظمی سید ابوالقاسم خویی ) از کتاب کشف اللئالی که نسخه خطی آن در کتابخانه شوشتریهای نجف اشرف موجود است واز تالیفات دانشمند محقق صالح بن عرندس دانشمند قرن نهم هجری می باشد چنین نقل می کند:
عصر امام کاظم ( علیه السلام ) بود روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به سوالهای خود به مدینه وارد شدند تا به محضر امام کاظم ( علیه السلام ) برسند آن حضرت درمسافرت بود نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند پرسشهای خود رانوشتند وبه افراد خانواده امام کاظم ( علیه السلام ) تحویل دادند تادرسفربعد ، به آن نائل شوند هنگام خداحافظی ، دیدند حضرت معصومه (علیهاالسلام )پاسخ پرسشهای آنها را نوشته وآماده کرده است آنها شادمان شدند وآن پاسخهارا دریافت کردند وبه سوی وطن رهسپار شدند درمسیر راه به امام کاظم ( علیه السلام ) برخورد نمودند وماجرا رابه عرض آن حضرت رساندند امام کاظم ( علیه السلام ) آن نوشته را از آنها طلبید ومطالعه کرد پاسخهای حضرت معصومه (علیهاالسلام ) رادرست یافت ، سه بار فرمود :صومه (علیهاالسلام ) تجلیگاه مرقد حضرت زهرا (علیهاالسلام )
مرجع عظیم الشان مرحوم آیه الله العظمی نجفی مرعشی (ره) فرمود : پدرم مرحوم آیه الله علامه سید محمودمرعشی (ره) که درنجف اشرف می زیست بسیار علاقه مند بود که به طریقی محل قبر شریف جده اش حضرت زهرا (علیهاالسلام ) را بیابد برای این مقصود ختم مجربی ( یعنی یکی از دعاهایی که استجابت آن به تجربه رسیده که باتکرار آن با حضور قلب وخلوص وشرایط دیگر موجب رسیدن به مقصود است ) انتخاب نمود چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید از طریقی از محل مرقد شریف حضرت زهرا (علیهاالسلام ) آگاه گردد .
شب چهلم بعداز انجام ختم وتوسل فراون به بستر خواب رفت درعالم خواب به محضر امام باقر ( علیه السلام ) (یا امام صادق ) رسید امام به او فرمود :
علیک بکریمه اهل بیت
به دامن کریمه اهل بیت (علیهم السلام ) چنگ بزن .
ایشان تصور کرد منظورامام ( علیه السلام ) ازاین جمله حضرت زهرا (علیهاالسلام ) است عرض کرد : « آری قربانت گردم ، من نیز ختم رابرای همین گرفتم که محل شریف قبر آن حضرت را دقیقتر بدانم وزیارتش کنم .»
امام ( علیه السلام ) فرمود : « منظور من قبر شریف حضرت معصومه (علیهاالسلام ) درقم است سپس افزود: به خاطر مصالحی ، خداوند اراده نموده که قبر حضرت زهرا (علیهاالسلام ) برای همیشه برای همگان مخفی باشد از این رو قبرحضرت معصومه (علیهاالسلام ) را تجلیگاه قبر شریف حضرت زهرا (علیهاالسلام )قرار داده است اگر قرار بود قبرحضرت آشکار باشد همان شکوه وعظمت مرقد حضرت زهرا (علیهاالسلام ) را خداوند برای قبر حضرت معصومه (علیهاالسلام ) قرار داده بود .
مرحوم آیه الله سید محمود مرعشی وقتی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که به قصد زیارت حضرت معصومه (علیهاالسلام ) به قم مهاجرت کند اوبی درنگ با همه اعضای خانواده اش از نجف اشرف عازم قم شد وبه زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه (علیهاالسلام ) پرداخت .10
آن مرحوم ، سرانجام به نجف بازگشت ودرسال 1338 ه. ق درآنجا درگذشت ولی فرزند برومندش آیه الله العظمی سید شهاب الدین نجفی مرعشی به قم آمد ودرجوار مرقد مطهر حضرت معصومه (علیهاالسلام ) می زیست تااینکه پس از 66 سال درس وبحث و
خدمات فقهی فرهنگی ، سیاسی واجتماعی بسیار درهشتم صفر سال 1411 ه.ق (مطابق با 7 شهریور 1369 شمسی ) درسن 96 سالگی درقم به ملکوت اعلی پیوست مرقد شریفش درجنب کتابخانه عظیم وبی نظیرش ، درقم درخیابان آیه الله مرعشی (ارم سابق ) قرار گرفته است .
این فراز عجیب واستثنایی نیز بیانگر ورق دیگری از مقام با عظمت حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است که گویی آینه تمام نمای وجود مبارک جده اش حضرت زهرا (علیهاالسلام ) است که مرقدش دراین رویای صادقه همچون مرقد حضرت زهرا (علیهاالسلام ) دارای همان شکوه وجلال معنوی شده است .
باتوجه به اینکه مرجع تقلیدی این رویا را از پدر مجتهدش نقل می کند وخواب دیدن امام معصوم (علیهاالسلام ) دلیل برصدق آن خواب است .

زیارتنامه مخصوص

یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه (علیهاالسلام ) زیارتنامه ای است که به خصوص حضرت رضا( علیه السلام ) درشان اوصادر فرموده است زیرا بعد از فاطمه زهرا (علیهاالسلام ) تنها زیارتی که ازامام معصوم ( علیه السلام ) برای او نقل شده زیارت حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است حضرت زینب (علیهاالسلام ) با آن همه مقام ومنزلت زیارت مخصوص – نقل شده – از معصوم ندارد وهمچنین بانوان از جمند دیگر از خاندان عصمت وطهارت
علامه مجلسی (ره) از بعضی از کتب زیارت ، از علی بن ابراهیم واواز پدرش واز سعد اشعری قمی نقل می کند که گفت درمحضر امام رضا ( علیه السلام ) بودم به من فرمود : « ای سعد از برای ما درنزد شما (درقم ) قبری وجود دارد سعد عرض کرد : قربانت گردم آیا مقصود شما قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر( علیه السلام ) است ؟ امام رضا ( علیه السلام ) فرمود :
«نعم من زارها عارفا بحقها فله الجنه
آری کسی که با معرفت به شان او ، اورا زیارت کند بهشت برای اوست .»
سپس حضرت رضا ( علیه السلام ) چگونگی زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه (علیهاالسلام ) را برای سعد چنین بیان کرد : وقتی کنار قبرش رفتی درنزد بالای سر آن حضرت روبه قبله بایست و34 بار الله اکبر و33 بار سبحان الله و33 بار الحمدالله بگو ، آنگاه بگو
السلام علی آدم صفوه الله . تا آخرزیارت 11
ازویژگیهای این زیارت این است که مطابق دستور حضرت رضا ( علیه السلام ) درآغاز آن 34 بارتکبیر و33 بار تسبیح و33 بار حمد گفته می شود چنین دستوری درمورد زیارتهای دیگر دیده نشده .
آری این سرآغاز توحیدی ، برای آن است که زائر هنگام زیارت آن خاتون ارجمند دو سرا با توجه وحضور قلب وتوحید وتنزیه وشکر خدا وارد گردد وبااین حالت ملکوتی با حضرت معصومه (علیهاالسلام ) ارتباط برقرار نماید که چنین حالتی عالیترین حال بنده خدا دربرابر عظمت مقام اولیای خداست تا باروحی پاک وقلبی صاف ودوراز شوائب وآلودگیها به زیارت بپردازد ونتیجه خوب بگیرد .

القاب پیام آور

درمورد حضرت معصومه (علیهاالسلام ) دو زیارتنامه نقل شده یکی همان زیارتنامه معروف است که علامه مجلسی آن را از حضرت رضا ( علیه السلام ) نقل نموده است 12
دیگری زیارتنامه ای است که صاحب کتاب انوار المشعشین ( شیخ محمد علی بن حسین کاتوزیان درهمین کتاب ، جلد 1 چاپ سنگی )13 نقل کرده است ، درفرازی ازاین زیارتنامه خطاب به حضرت معصومه (علیهاالسلام ) چنین می خوانیم :
«السلام علیک ایتها الطاهره الحمیده البره الرشیده التقیه النقیه الرضیه المرضیه
سلام برتو ای پاک سرشت وپاک روش ای ستوده ای نیکو کار ای بانوی رشد یافته وپاک وپاکیزه ، ای بانوی شایسته وپسندیده14»
دراین فراز به هشت القاب حضرت معصومه (علیهاالسلام ) تصریح شده که هرکدام پبام آور وییانگر یکی از ابعاد ارزشهای والای زندگی درخشان اواست .
هریک از القاب وصفات کافی است که مارابه مقامهای عالی ودرجات ممتاز معنوی او رهنمون گردد، شخصیتی که همه ابعاد روش ومنش وفکر وذکر وعمل اوبراساس پاکی ، صداقت ، شایستگی ، تفکر ورشد دینی وعرفانی ، ومورد پسند خدا ورسول وامامان
( علیه السلام ) پی ریزی شده ودراین راستا قرار گرفته است وبه طور خلاصه این صفات بیانگر مقام عصمت وطهارت ذاتی واکتسابی اواست که هرکدام چون آینه نشان دهنده جمال وکمال او می باشند .

شفاعت وسیع حضرت معصومه

درذیل روایتی که درمورد پیشگویی امام صادق ( علیه السلام ) ازتولد حضرت معصومه (علیهاالسلام ) ووفات او درقم ذکر شدآمده :
«واسمها فاطمه بنت موسی تدخل بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم
نام او فاطمه دختر موسی ( علیه السلام ) است که باشفاعت او ، همه شیعیان ما وارد بهشت می گردند » 15
این روایت حاکی ازعظمت مقام فوق العاده حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است که شفاعت او شامل همه شیعیان خواهد شد . این مطلب نیز شاهد گویایی برفضایل استثنایی حضرت معصومه (علیهاالسلام ) است .

پی نوشتها:

1- تحت العقول ( ترجمه شده ) ص183
2- بحار ج48 ، ص 317 وج102 ، ص266
3- ناسخ التواریخ ، ج3 ص68 – ریاحین الشریع ج5 ص35
4- منهاج الدعوع ص441
5- بحارج60 ص 117
6- بحار ج60 ص 228
7- این مطلب از جمله دربحار ج43 ص86 و88 نقل شده است .
8- اقتباس ازکتاب کریمه اهل بیت ، تالیف علی اکبر مهدی پور ص63 و64
9- انوار المشعشین ، ج1 ص211
10-اقتباس از کتاب ارزشمند کریمه اهل بیت علیهم السلام ص43 تا45 – ماجرای فوق را مرحوم آیه الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی به طور مکرر برای افراد مختلف نقل کرده است یکی از شاگردان آیه الله نجفی می گفت : ایشان دردرس خود می فرمود : علت آمدن من به قم همین مطلب بود پدرم، چهل شب درحرم حضرت علی ( علیه السلام ) بیتوته نمود شبی علی ( علیه السلام) (درحال مکاشفه ) به پدرم فرمود : « سید محمود چه می خواهی؟» پدرم عرض می کند : قبر حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام ) کجاست تازیارت کنم حضرت علی ( علیه السلام ) می فرماید : من که نمی توانم برخلاف وصیت آن حضرت ، قبر اورا معلوم کنم .
پدرم عرض کرد : پس من در هنگام زیارت او چه کنم ؟ حضرت علی ( علیه السلام ) فرمود : « خداوند مقام وشکوه حضرت فاطمه (علیهاالسلام ) رادراین مورد به حضرت معصومه (علیهاالسلام ) داده است هرکس می خواهد زیارت حضرت زهرا (علیهاالسلام ) را درک کند به زیارت فاطمه معصومه (علیهاالسلام ) برود .
آیه الله مرعشی می فرمود : پدرم به من سفارش می کرد که به زیارت حضرت معصومه (علیهاالسلام ) بروم من از نجف اشرف به این قصد، وقصد زیارت امام رضا ( علیه السلام ) آمدم سپس درقم به اصرار موسس حوزه علمیه ، آیه الله حائری (ره) ماندگار شدم ، شصت سال است که هرروز من نخستین زائر حضرت معصومه (علیهاالسلام ) هستم .
11- بحار ج102 ، ص266
12- همان مدرک
13- این کتاب درسال 1325 هجری قمری تالیف شده
14- انوار المشعشین ج1 ص211
15- بحار ج60 ص 288

منبع : حضرت معصومه (علیهاالسلام ) فاطمه دوم ، آیت الله محمد مهدی اشتهاردی ، صفحه 143-126