چرا فقط برای امام حسین علیه السلام روز اربعین تعیین شده و برای امامان دیگر و حتی پیامبر اكرم صلی اللَّه علیه و آله، مراسم روز اربعین نداریم؟
برای توضیح جواب این سؤال، به این مطالب توجه كنید:
1) فداكاریهای امام حسین علیهالسلام، دین را زنده كرد و نقش او در زنده نگه داشتن دین اسلام، ویژه و حائز اهمیت است. این فداكاریها را باید زنده نگه داشت؛ چون زنده نگه داشتن دین اسلام است. گرامیداشت روز عاشورا و اربعین، در حقیقت زنده نگه داشتن دین اسلام و مبارزه با دشمنان دین است.
2) مصیبت حضرت امام حسین علیهالسلام، برای هیچ امام و پیامبری پیش نیامده است. مصیبت امام حسین علیهالسلام، از همه مصیبتها بزرگتر و سختتر بود. اگر عامل دیگری هم در كار نبود، همین عامل كافی است كه نشان بدهد چرا برای امام حسین علیهالسلام بیش از امامان دیگر و حتی بیش از پیامبر اسلامصلیاللَّهعلیهوآله عزاداری میكنیم و مراسم متعددی برپا میكنیم.
3) در ماه محرم سال ۶۱ق. امام حسین علیهالسلام، فرزندان، خویشان و یاران آن حضرت را كشتند و اسیران كربلا را به كوفه و شام بردند و همین اسیران داغدیده، روز اربعین شهادت امام حسین علیهالسلام و یارانش، به كربلا رسیدند و همه مصائب روز عاشورا در آن روز تجدید شد و آن روز، روز سختی برای خاندان پیامبر بود.
4) دشمنان اسلام با به شهادت رساندن امام حسین علیهالسلام، قصد نابود كردن دین اسلام را داشتند. دشمنان امام حسین علیهالسلام تلاش كردند تا حادثه كربلا، به كلی فراموش شود و حتی كسانی را كه برای زیارت امام حسین علیهالسلام میآمدند، شكنجه میكردند و میكشتند. در زمان متوكل عباسی، همه قبرهای كربلا را شخم زدند؛ مزرعه كردند و مردم را از آمدن برای زیارت قبر امام حسین علیهالسلام، منع كردند. شیعیان هم برای مقابله با اینها، از هر مناسبتی استفاده میكردند كه یكی از این مناسبتها، حادثه روز اربعین است.
5) یكی از نشانههای مؤمن، زیارت امام حسین علیهالسلام در روز اربعین است. از حضرت امام حسن عسكری علیهالسلام روایت شده است كه علامتهای مؤمن پنج چیز است؛ پنجاه و یك ركعت نماز فریضه و نافله در شبانهروز، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست كردن، پیشانی بر خاك نهادن در سجده و بسم الله را بلند گفتن۱ و یكی از وظایف شیعیان را اهتمام به زیارت اربعین بر شمردهاند.
۱. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 545
بین الحرمین
سرّ تکریم سالار شهیدان را در زیارت أربعین آن حضرت، از زبان امام صادق(علیه السلام) میتوان فهمید که وجود مبارک امام ششم رئیس مذهب ما فرمود: روز اربعین که شد حسین بن علی بن ابیطالب را زیارت بکنید. هنگامی که آفتاب برآمد، این زیارتنامه را میخوانید، بعد دو رکعت نماز زیارت میخوانید و حاجتهای خود را از ذات اقدس اله مسألت میکنید.
در آن زیارت(زیارت اربعین) عرض میکنید: خدایا! حسین بن علی بن أبیطالب وارث همه انبیاء است. "اورثته مواریث الأنبیاء"؛ یعنی هر چه را که آدم داشت، نوح داشت، ابراهیم داشت، موسی داشت، عیسی داشت، انبیاء دیگر(علیهم السلام) داشتند، تو به حسین بن علی به عنوان ارث اعطا کردی. و او همچون وارث بود، راه انبیاء را طی کرد.
دو کاری که انبیاء میکردند؛ "یزکّیهم و یعلّمهم الکتاب والحکمه. همین دو کار در زیارت اربعین آمده. انبیاء آمدند مردم را آگاه کنند و تربیت. بعضیها جاهلند، عالم نیستند. بعضی عالمند، ولی عادل نیستند. انبیاء آمدند ما را عالمِ عادل کنند. "یعلّمهم الکتاب والحکمه"؛ یعنی ما را به مسائل دینیمان آشنا کنند، و یزکّیهم، یعنی ما را وارسته کنند.
به خدا عرض میکنیم: خدایا! حسین بن علی را وارث انبیاء کردی. هر چه را به انبیاء دادی، به او هم دادی. "و اورثته مواریث الأنبیاء. فأعذرالدّعاء و منح النصح" (1)؛ او راه عذر دیگران را بسته است. هیچ کسی نمیتواند عذر بیاورد که من نمیدانستم. چون حضرت نامه نوشت، پیام فرستاد، سخنرانی کرد؛ در مدینه و مکه سخنرانی کرد، فاصله سیصد فرسخی مدینه تا کربلا سخنرانی کرد. هیچ کسی نیست که بگوید من نمیدانستم. "فأعذر الدّعاء"؛ یعنی در دعوت کردن، در راهنمائی کردن، راه عذر دیگران را بسته است. "و منح النّصح"؛ نصیحت کرد، پند داد، موعظه کرد. آنجا که برهان لازم بود دلیل اقامه کرد، آنجا که پند لازم بود موعظه داد و مانند آن.
وقتی دید پند و موعظه اثر نمیکند، خون میخواهد، خون داد. این را وجود مبارک امام ششم فرمود، در اربعین أبی عبدالله(علیه السلام) به خدا عرض کنید: خدایا! حسین بن علی "بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضّلاله؛ یعنی خون جگرش را داد، خون گلوی خود را داد، خون سر خود را داد، خون آن بچه شیری را داد تا مردم را متدیّن و عالم کند.
وقتی دید پند و موعظه اثر نمیکند، خون میخواهد، خون داد. این را وجود مبارک امام ششم فرمود، در اربعین أبی عبدالله(علیه السلام) به خدا عرض کنید: خدایا! حسین بن علی "بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضّلاله؛ یعنی خون جگرش را داد، خون گلوی خود را داد، خون سر خود را داد، خون آن بچه شیری را داد تا مردم را متدیّن و عالم کند.
لذا وجود مبارک امام ششم فرمود: روز اربعین که شد، بدانید چرا ما در پیشگاه حسین بن علی خاضعیم. به خدا عرض کنید: خدایا! حسین بن علی نصیحت کرد، سخنرانی کرد، موعظه کرد، نامه نوشت، دستور داد، اثر نکرد. دید هیچ چاره ندارد، فقط خون میخواهد، خون داد. "و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک؛ «استنقاذ» را معمولاً برای نجات غریق میگویند. میگویند: غریق را ، کسی که دارد میسوزد، در آتش غرق است یا در آب غرق است، این را نجات بدهید. فرمود: حسین بن علی خون جگرش را داد تا مردم را عالم کند، تزکیه کند.
همین دو کاری که انبیاء میکردند؛ "یزکّیهم و یعلّمهم الکتاب والحکمه.(2) همین دو کار در زیارت اربعین آمده. انبیاء آمدند مردم را آگاه کنند و تربیت. بعضیها جاهلند، عالم نیستند. بعضی عالمند، ولی عادل نیستند. انبیاء آمدند ما را عالمِ عادل کنند. "یعلّمهم الکتاب والحکمه"؛ یعنی ما را به مسائل دینیمان آشنا کنند، و یزکّیهم، یعنی ما را وارسته کنند.
وجود مبارک حسین بن علی هم خون داد تا مردم را از جهالت برهاند، عالم بکند. تا مردم را عادل بکند. هم راه خود را ببینند و طی کنند، هم راه کسی را نبندند. حالا روشن شد که چرا امام عسکری (علیهالسلام) فرمود: زیارت اربعین یکی از علائم پنجگانه تشیّع مؤمنین است.
پینوشتها:
1- مفاتیح الجنان، زیارت اربعین .
2- آل عمران، 164.
فرازی از سخنرانی آیةالله جوادی آملی، 2
نظر خود را اضافه کنید.