در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است: نماز مرد در خانهاش به جماعت معادل ۲۴ نماز است و نماز مرد به جماعت در مسجد معادل ۴۸ نماز مضاعف است… و همانا نماز فرادی در مسجد برابر با ۲۴ نماز است
امام صادق(ع) از پدرانش از امام علی(ع) روایت کرده است که رسول خدا(ص) فرمودند: در بهشت خانههایی هست که بیرون آن از درونش و درون آن از بیرونش پیداست. از امت من کسانی در آنجا اقامت میگزینند که سخن به نیکی بگویند، اطعام نمایند، آشکارا سلام کنند، دائماً روزهدار باشند و در شب که مردم خوابیدهاند، نماز بخوانند..
در جریان سیامین اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی که از هفتم تا نهم خرداد سال ۱۳۸۲ در تهران برگزار شد، نامگذاری روزی به نام «روز جهانی مسجد» به تصویب رسید. هفته جهانی مساجد نیز معمولا به هفته پایانی ماه شعبان اختصاص دارد که با غبارروبی مساجد همراه است.
امسال نیز مرکز رسیدگی به امور مساجد برای هفته جهانی مساجد که از دوم تا هشتم مرداد برگزار میشود، عناوینی را تعیین و اعلام کرده است. بر این اساس، یکشنبه ۲ مرداد «مسجد و جهاد اقتصادی»، دوشنبه ۳ مرداد «مسجد وحدت اسلامی»، سهشنبه ۴ مرداد «مسجد، زنان و فرهنگ اسلامی»، چهارشنبه ۵ مرداد «مسجد، بسیج و دفاع مقدس»، پنج شنبه ۶ مرداد «مسجد، جوانان و مقابله با تهاجم فرهنگی»، جمعه ۷ مرداد «مسجد، مهدویت و فرهنگ انتظار» و شنبه ۸ مرداد «مسجد، پیشرفت و عدالت اسلامی» نامگذاری شده است.
به مناسبت آغاز هفته جهانی مساجد، فضیلت اقامه نماز فرادی و جماعت در مسجد را در مصادر روایی شیعه و سنی بررسی میکنیم.
ـ حدثنی احمد بن محمد بن یحیی العطار عن سعد بن عبدالله عن احمد بن محمد بن عیسی عن ابیه عن محمد بن ابی بصیر عن الصادق(علیهالسلام) عن آبائه عن علی(علیهمالسلام) قال: قال رسول الله(صلیاللهعلیه وآله وسلّم): ان فی الجنة غرفا یری ظاهرها من باطنها و باطنها من ظاهرها یسکنها من امتی من اطاب الکلام و اطعم الطعام و افشی السلام و ادام الصیام و صلی باللیل و الناس نیام فقال علی(علیهالسلام): یا رسول الله و من یطیق هذا من امتک فقال (صلیالله علیه و آله) یا علی او ماتدری ما اطابة الکلام من قال: اذا اصبح و امسی سبحانالله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر عشر مرات و اطعام الطعام نفقه الرجل علی عیاله و اما ادامة الصیام فهو ان یصوم الرجل شهر رمضان و ثلاثة ایام فی کل شهر یکتب له صوم الدهر و اما الصلاة باللیل والناس نیام فمن صلی المغرب و صلاة العشاء الآخرة و صلاة الغداة فی المسجد فی جماعة فکأنما احیا اللیل کله و افشاء السلام ان لایبخل بالسلام علی احد من المسلمین.(۱)
امام علی(ع) پرسیدند: ای رسول خدا(ص)! چه کسی از امت شما توان این امور را دارند؟
پیامبر(ص) فرمودند: ای علی(ع)! آیا میدانی نیکو سخن گفتن چیست؟ آن است که انسان در صب و شام ده مرتبه تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر بگوید و اطعام نمودن، نققه و مخارجی است که مرد به خانواده و عیال خود میپردازد و دائم روزهدار بودن به این معناست که علاوه به روزهی ماه مبارک رمضان در هر ماه سه روز را روزه بگیرد که ثواب روزهی همیشگی برای او نوشته میشود. مراد از نماز در شب هنگامی که مردم خوابند، این است که هر کسی نماز مغرب و عشاء و نماز صبح را در مسجد به جماعت بخواند، گویا تمام آن شب را از اول تا آخر شب زندهداری نموده است. مقصود از افشای سلام آن است، که انسان در سلام کردن بر هیچ یک از مسلمانان بخل نورزد.
ـ و بهذا الاسناد عن رزیق قال: سمعت ابا عبدالله (ع) یقول: صلاة الرجل فی منزله جماعة تعدل اربعا و عشرین صلاة و صلاة الرجل جماعة فی المسجد تعدل ثمانیا و اربعین صلاة مضاعفة فی المسجد و ان الرکعة فی المسجد الحرام الف رکعة فی سواه من المساجد و ان الصلاة فی المسجد فردا باربع و عشرین صلاة، و الصلاة فی منزلک فردا هباء منثور، لا یصعد منه الی الله شیء و من صلی فی بیته جماعة رغبة عن المسجد فلا صلاة له و لا لمن صلی تبعه الا من علة تمنع من المسجد. (۲)
شنیدم امام صادق(ع) میفرمود: نماز مرد در خانهاش به جماعت معادل ۲۴ نماز است و نماز مرد به جماعت در مسجد معادل ۴۸ نماز مضاعف است. و یک رکعت در مسجدالحرام هزار رکعت در مساجد دیگر است. و همانا نماز فرادا در مسجد برابر با ۲۴ نماز است و نماز فرادای فرد در خانهاش بر باد رفته است و چیزی از او به سوی خدا بالا نمیرود و هر کسی در خانهاش نماز را به جماعت بخواند ـ به جهت اعراض از مسجد ـ نمازش مقبول نیست و همچنین نماز کسانی که با او خواندهاند مگر اینکه دلیل و عذری بر ترک مسجد داشته باشند.
ـ حدثنا عثمان بن ابی شیبة عن اسماعیل بن عیاش عن عمارة بن غریة عن أنس بن مالک عن عمر بن الخطاب عن النبی(صلیالله علیه وآله) أنّه کان یقول: من صلّی من مسجد جماعة، اربعین لیلة، لاتفوته الرّکعة الا ولی من صلاة العشاء کتب الله له بها تقا من النار. (۳)
پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: هر کسی به مدت ۴۰ شب در مسجد نماز جماعت به جای آورد، به طوری که رکعت اول از نماز عشاء را از دست ندهد، خداوند او را از آتش دوزخ رهایی بخشد.
ـ حدثنا احمد بن حنبل عن اسحاق بن یوسف عن سفیان عن ابیسهل ـ یعنی عثمان بن حکیم ـ عن عبدالرحمن بن ابی عمرة عن عثمان بن عفان قال: قال رسولالله(صلیالله علیه وآله): من صلی العشاء فی جماعة کان کقیام نصف لیلة و من صلی العشاء(۴) والفجر فی جماعة کان کقیام لیلة. (۵)
رسول خدا(ص) فرمودند: هر کس نماز عشاء را در جماعت [مسجدی] بخواند مثل این است که نصف شب را به عبادت گذرانده است و هر کسی که نماز عشاء و صبح را به جماعت بخواند مثل کسی است که تمام شب را به عبادت گذرانده است.
ـ احمد بن محمد عن علی بن الحکم عن عقبة بن مسلم، عن ابراهیم بن میمون، عن ابی عبدالله (ع) قال: قلت له: ان رجلا یصلی بنا نقتدی به فهو احب الیک او فیالمسجد؟ قال: المسجد احب الی. (۶)
ابراهیم بن میمون میگوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: مردی برای ما نماز میگزارد و ما به او اقتدار میکنیم. آیا این نزد شما محبوبتر است یا در مسجد نماز خواندن؟ اما فرمود: مسجد نزد من محبوبتر است.
ـ عدة من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن احمد بن محمد بن ابینصر عن ابی الحسن (ع) قال: سالته عن الرجل یصلی فی جماعة فی منزله افضل او وحده فیالمسجد الحرام؟ فقال: وحده. (۷)
محمد بن ابینصر میگوید: از امام رضا(ع) سؤال کردم مردی در خانهاش در مکه نماز را به جماعت بخواند بهتر است یا به تنهایی و فرادا در مسجدالحرام؟ فرمود: فرادا در مسجد بخواند.
ـ حدثنی ابی عن سعد بن عبدالله عن احمد بن محمد عن الحسن بن سعید عن محمد بن سنان قال: سمعت ابا الحسن الرضا (ع) یقول: الصلاة فی مسجد الکوفة فردا افضل من سبعین صلاة فی غیره جماعة. (۸)
محمد بن سنان میگوید: شنیدم امام رضا (ع) میفرمود: نماز فرادا در مسجد کوفه بهتر از هفتاد نماز است که در غیر مسجد به صورت جماعت خوانده شود.
ـ سعد عن ابی جعفر عن العباس بن معروف عن علی بن مهزیار عن محمد بن عبدالحمید عن محمد بن عمارة قال: ارسلت الی ابی الحسن الرضا(ع) اساله عن الرجل یصلی المکتوبة وحده فی مسجد الکوفة افضل او صلاته فی جماعة؟ فقال: الصلاة فی جماعة افضل. (۹)
محمد بن عماره میگوید: پیکی را به امام رضا (ع) فرستادم و سؤال کردم از مردی که نماز واجبش را به تنهایی در مسجد کوفه بخواند بهتر است یا نمازش را در جماعت بخواند؟ امام (ع) فرمود: نماز در جماعت بهتر است.
پینوشتها:
۱٫ معانی الاخبار، ص ۲۵۰ / الامالی الصدوق، ص ۳۲۸، ح ۵ / وسائلالشیعة، ج ۱۲، ص ۶۰، ح ۱۵۶۴۶ / بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۳۶۹، ح ۹ و ج ۸۵، ص ۷ و ج ۹۴، ص ۹۹٫
۲٫ الامالی الطوسی، ص ۶۹۹٫ سند شیخ طوسی به رزیق این چنین است: اخبرنا الحسین بن عبیدالله عن هارون بن موسی، التلعکبری عن محمد بن همام عن عبدالله بن جعفر الحمیری عن محمد بن خالد الطیالسی عن ابی العباس رزیق بن الزبیر الخلقانی / وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۲۴۰، ح ۶۴۴۳ / بحارالانوار، ج ۸۵، ص ۱۴٫
۳٫ سنن ابنماجة، ج ۱، ص ۲۶۱، ح ۷۹۸٫
۴٫ اهمیت نماز عشاء در آن زمان به علت این بود که بلافاصله بعد از نماز مغرب برگزار نمیشد و مردم پس از مراجعه به خانه مجدداً باز میگشتند.
۵٫ سنن ابیداود، ج ۱، ص ۱۳۴، ح ۵۵۵، نظیرش در صحیح مسلم، ج ۲، ص ۱۲۵٫
۶٫ التهذیب، ج۳، ص ۲۶۱، ح ۵۴ / وسائل اشیعة، ج ۵، ص ۲۳۹، ح ۶۴۴۱٫
۷٫ الکافی، ج۴، ص۵۲۷، ح۱۱ / وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۲۳۹، ح ۴۶۳۹٫
۸٫ ثواب الاعمال، ص ۳۰ / در وسائل «الحسین بن سعید» در سند نقل شده است، ج ۵، ص ۲۳۹، ح ۶۴۴۰ / بحارالانوار، ج ۸۰، ص ۳۷۱ / در کامل الزیارات سند این است: حدثنی ابو عبدالرحمن محمد بن احد بن الحسین العسکر عن الحسن بن علی بن مهزیار عن ابیه عن الحسن بن سعید…، ص ۳۱٫
۹٫ التهذیب، ج ۳، ص ۲۵، ح ۷٫ سند شیخ طوسی به سعد بن عبدالله در مشیخه چنین است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن سعد بن عبدالله: فقدا خبرنی به الشیخ ابو عبدالله، عن ابی القاسم، جعفر بن محمد بن قولویه عن ابیه عن سعد بن عبدالله / وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۲۴۰، ح ۶۴۴۲٫
نظر خود را اضافه کنید.